Najstarsze, największe, najdłuższe. Radiowe rekordy z okazji Światowego Dnia Radia
Które słuchowisko jest najstarsze na świecie? Która audycja nadawana jest nieprzerwanie od niemal stu lat? Czemu w Księdze rekordów Guinnessa znaleźć można dwa polskie maszty radiowe? Z okazji Światowego Dnia Radia przygotowaliśmy garść radiowych rekordów i ciekawostek.
Tomasz Horsztyński
2025-02-13, 05:55
Najdłuższe cykliczne audycje
Najdłużej emitowanym programem radiowym na świecie jest "Grand Ole Opry", najbardziej popularna amerykańska audycja poświęcona wyłącznie muzyce country. Program nadawany jest w każdą sobotę w WSM Radio w Nashville w stanie Tennessee nieprzerwanie od 28 listopada 1925 roku.
Z kolei najdłużej emitowanym codziennym programem radiowym na świecie jest transmisja sygnału hejnału mariackiego z Krakowa. Melodia emitowana jest na falach radiowej Jedynki każdego dnia w południe od 16 kwietnia 1927 roku, z przerwą jedynie w czasie okupacji.
Hejnalista gra hejnał podczas uroczystej gali 90-lecia Polskiego Radia. Decyzją Zarządu Polskiego Radia krakowscy hejnaliści zostali uhonorowani jedną z najwyższych nagród radiowych - Diamentowym Mikrofonem Fot. Darek Kawka Najstarsze słuchowisko na świecie
Miano najstarszego, do dziś emitowanego słuchowiska radiowego dzierży brytyjska opera mydlana pt. "The Archers". Pierwsze odcinki rekordowego słuchowiska ukazały się już w 1950 roku na antenie BBC, a stała emisja serialu rozpoczęła się pierwszego dnia następnego roku.
"The Archers" przedstawia dzieje rodziny zamieszkującej małe miasteczko Ambridge. Słuchowisko skierowane było do farmerów i miało pomóc im w pogłębieniu wiedzy na temat prowadzenia gospodarki. Z czasem serial zaczął odchodzić od pierwotnej edukacyjnej formy i zaczął przybierać bardziej rozrywkowy charakter. Do dziś wyemitowano ponad 20 tysięcy odcinków "The Archers" i wciąż powstają nowe.
Z serialem wiąże się także inny rekord. Norman Painting stał się najdłużej odgrywającym jedną rolę aktorem w historii. Painting wcielał się w postać Phillipa Archera od pierwszego odcinka słuchowiska aż do swojej śmierci w 2009 roku.
Najstarsze polskie słuchowisko
Tylko kilka lat młodsze od "The Archers" jest najstarsze polskie słuchowisko - "Matysiakowie". Pierwszy odcinek legendarnej radiowej opowieści został wyemitowany na antenie Programu I Polskiego Radia 15 grudnia 1956 roku.
Twórcy rodzinnej sagi Matysiaków korzystali z angielskich pierwowzorów, ale wprowadzili innowację w postaci "stojącego mikrofonu". Dzięki temu słuchacze mieli wrażenie, że stale podsłuchują bohaterów i wraz z nimi przebywają w mieszkaniu przy ul. Dobrej w Warszawie, gdzie rozgrywa się słuchowisko.
Powiązany Artykuł
95 lat Polskiego Radia. Zobacz serwis specjalny
W okresie największej popularności serialu przed radioodbiornikami zasiadały miliony Polaków. Słuchacze chętnie śledzili losy bohaterów, często traktowali ich jak prawdziwych, bliskich sobie ludzi. Do twórców trafiała masa listów, w których nadawcy zamartwiali się o zdrowie postaci czy oburzali się na ich życiowe decyzje.
"Matysiakowie" emitowani są do dziś. Powstało niemal 3,5 tysiąca odcinków słuchowiska.
Radiowa rodzina Matysiaków - twórcy, aktorzy i realizatorzy, lata 70. XX w. Fot. Mirosław Stankiewicz/Archiwum Polskiego Radia 70 lat w roli gospodarza programu
Najdłużej prowadzonym niezmiennie przez jednego dziennikarza programem w historii był "Folksong Festival" emitowany w amerykańskim radiu WNYC. Jak sama nazwa wskazuje, audycję poświęcono muzyce folkowej.
Od 9 grudnia 1945 roku gospodarzem programu był Oscar Brand, kanadyjsko-amerykański muzyk, który swoją funkcję pełnił przez 70 lat. Ostatni odcinek "Folksong Festival" Brand poprowadził 24 września 2016 roku, w wieku 96 lat. Zmarł kilka dni później.
Maszt w Konstantynowie - najwyższa konstrukcja na świecie
Miał 646 metrów wysokości. Przez 17 lat był najwyższą konstrukcją inżynieryjną na świecie. Mowa o maszcie radiowym w Konstantynowie położonym koło Gąbina, ok. 80 km od Warszawy.
Powstała w 1974 roku wieża była wyjątkowym dziełem techniki. Maszt pozwalał Programowi I Polskiego Radia dotrzeć nie tylko do wszystkich mieszkańców Polski, ale obejmował swym zasięgiem całą Europę oraz północną Afrykę. Przy odpowiednich warunkach radiowy sygnał można było odebrać w Azji czy Ameryce Północnej.
Koniec prac przy montażu masztu radiowego nadajnika długofalowego programu pierwszego Polskiego Radia. Konstantynów, 18.05.1974 r. Fot. PAP/Jan Morek "Kariera" masztu w Konstantynowie nie trwała jednak długo. 8 sierpnia 1991 roku w czasie prac konserwatorskich doszło do zawalenia konstrukcji.
W związku z katastrofą wieża przestała funkcjonować jako najwyższa budowla świata, mimo to nadal możemy o niej przeczytać w Księdze rekordów Guinnessa, choć może osiągnięcie to jest mniej chlubne. Maszt radiowy w Konstantynowie jest bowiem najwyższą konstrukcją wzniesioną rękami człowieka, która uległa zawaleniu.
Maszt w Gliwicach - najwyższa drewniana konstrukcja na świecie
Skoro o największych konstrukcjach mowa, wspomnieć trzeba o maszcie nadawczym, wchodzącym w skład radiostacji gliwickiej. Wieża uznawana jest za najwyższą istniejącą drewnianą konstrukcję na świecie. Budowla liczy 111 metrów, do jej budowy wykorzystano bardzo wytrzymały modrzew syberyjski.
Choć dziś rekordowy maszt radiowy w Gliwicach budzi raczej pozytywne emocje, nie zawsze tak było.
Powiązany Artykuł
Wrzesień 1939 roku w Polskim Radiu. Posłuchaj!
Maszt został wzniesiony w 1935 roku, gdy Gliwice leżały na terytorium III Rzeszy, tuż przy granicy z II Rzecząpospolitą. W miejscowej radiostacji doszło do prowokacji, która miała dać Niemcom pretekst do ataku na Polskę. 31 sierpnia 1939 roku do radiowych budynków weszli ubrani w polskie mundury niemieccy agenci, którzy nadali po polsku komunikat, informując, że Polska przejęła radiostację. Wydarzenie to przeszło do historii jako prowokacja gliwicka.
Najstarsze nagrania w Archiwum Polskiego Radia
Wśród najstarszych dźwięków zachowanych w Archiwum Polskiego Radia znajdują się nagrania operowe z pierwszych lat XX wieku, jednak do największych radiowych skarbów sprzed lat należą głosy znanych postaci. Jednym z takich dźwięków jest słynne nagranie głosu Józefa Piłsudskiego dokonane w 1924 roku, w którym Marszałek rozmyśla nad zjawiskiem utrwalania głosu przez "jakąś dziwaczną trąbę".
Józef Piłsudski przed mikrofonem Polskiego Radia w Belwederze, m.in. w towarzystwie córek, 1924 r. Źr.: zdjęcie pochodzi z publikacji "X lat Polskiego Radia 1935" Posłuchaj
Trzy lata wcześniej powstało nagranie z głosem Juliana Marchlewskiego, działacza rewolucyjnego ruchu robotniczego i komunistycznego. Nagranie pochodzi z Moskwy z 1921 roku i dotyczy traktatu ryskiego, który kończył wojnę polsko-bolszewicką.
Posłuchaj
Źródło: Polskie Radio/kor