Plaga czarnej śmierci uderzyła w Europę już 5 tys. lat temu? Nowe ustalenia naukowców

Powodem nagłego wyginięcia przed ponad pięcioma tysiącami lat wielu mieszkańców Europy mogła być epidemia wywołana przez bakterie Yersinia pestis - stwierdzili duńscy eksperci w artykule opublikowanym na łamach czasopisma "Nature". Ta sama bakteria podejrzewana jest o wywołanie średniowiecznej epidemii dżumy określanej mianem czarnej śmierci.

2024-07-23, 05:40

Plaga czarnej śmierci uderzyła w Europę już 5 tys. lat temu? Nowe ustalenia naukowców
XVII-wieczny wizerunek doktora z czasów zarazy. Foto: Wikimedia Commons/dp

W epoce neolitycznej, nazywanej też epoką kamienia gładzonego, przed 5,4 tys. lat, doszło do wyginięcia prawie co piątego mieszkańca ówczesnej Europy, głównie na północy naszego kontynentu. Długo spierano się o to, jaka była tego przyczyna. Teraz badacze podejrzewają, że może za tym kryć się epidemia.

Bakteria Yersinia pestis

Wskazują na to analizy DNA 108 szkieletów z czasów neolitycznych, wykrytych na terenie Skandynawii. Frederik Valeur Seersholm z Uniwersytetu Kopenhaskiego wraz ze swym zespołem ustalił, że w 18 szczątkach wykryto obecność bakterii Yersinia pestis - pałeczki dżumy. Mikrob ten podejrzewany jest o to, że w przeszłości wywołał wyjątkowo groźne epidemie, w tym tzw. czarną śmierć, która w średniowieczu zdziesiątkowała ludność naszego kontynentu.

- Podejrzewamy, że właśnie ta bakteria zabiła tych ludzi - stwierdził Frederik Valeur Seersholm. Duński specjalista podejrzewa, że przed 5 tys. lat doszło do trzech oddzielnych epidemii w okresie 120 lat. Po tym czasie populacja ówczesnych mieszkańców naszego kontynentu już się w pełni nie odrodziła. 4 tys. lat temu nastąpił natomiast napływ nowej ludności z terenów Euroazji.

Epidemia czarnej śmierci

Epidemia sprzed ponad 5 tys. lat nie była jednak czymś wyjątkowym. Podejrzewa się, że ludzie coraz częściej zaczęli się zarażać infekcjami wraz z rozwojem hodowli zwierząt. Według "New Scientist" wskazują na to badania resztek szkieletów 1300 osobników pochodzących z ostatnich 37 tys. lat.

REKLAMA

Częstszy i bliższy kontakt ze zwierzętami sprawił, z nasi przodkowie zakażali się chorobami odzwierzęcymi, które potem zaczęły się przenosić między ludźmi. Z kolei przemieszczanie się ludzi, na skutek wojen i handlu, powodowało, że były one przenoszone na inne kontynenty.

Epidemia czarnej śmierci wywołana prawdopodobnie przez pałeczkę dżumy wybuchła najpierw w Azji Środkowej, być może w Chinach, a potem poprzez Jedwabny Szlak została przeniesiona do Europy. Podejrzewa się, że była roznoszona przez szczury. Na naszym kontynencie wywołała kilka epidemii. Pierwsza wybuchła w VI-VII wieku w Cesarstwie Bizantyjskim, uśmiercając 40 proc. mieszkańców Konstantynopola. Kolejna wielka epidemia pojawiła się w Europie w XIV wieku, zabijając co najmniej jedną trzecią ludności, a zdaniem części specjalistów prawie połowę.

Z czasem Europejczycy uodpornili się na pałeczkę dżumy, wprawdzie w następnych stuleciach dochodziło do kolejnych wybuchów epidemii, ale już na znacznie mniejszą skalę. Trzeci wybuch pandemii miał miejsce w XIX wieku, ale głównie w Chinach oraz Indiach. W Europie choroba ta w znacznym stopniu już zaniknęła.

PAP/Zbigniew Wojtasiński/th

REKLAMA


Polecane

REKLAMA

Wróć do strony głównej