Mózg zamienił się w szkło. Naukowcy rozwiązali zagadkę spod Wezuwiusza

Ludzki mózg zamienił się w szkło. Na organ działały bardzo wysokie temperatury

Niemal 2 tysiące lat po śmierci mieszkańca Herkulanum, włoskiej miejscowości leżącej u stóp Wezuwiusza, naukowcy odkryli, że część jego mózgu została zakonserwowana dzięki zamienieniu w szkło. Odłamki o średnicy od kilku milimetrów do nawet dwóch centymetrów, znaleziono w wykopaliskach w Herkulanum koło Neapolu, miejscowości leżącej w cieniu Wezuwiusza. 

Kawałki szkła znaleziono po raz pierwszy w 2020 roku. Naukowcy już wtedy podejrzewali, że to odłamki mózgu, jednak nie byli w stanie odtworzyć tego niecodziennego procesu. Ich zdaniem do zeszklenia doszło, gdy chmura wulkanicznego popiołu o temperaturze 510 stopni Celsjusza otoczyła mózg, a następnie bardzo szybko ostygła, zamieniając ciało w szkło. Ten unikalny proces jest "jedynym takim zjawiskiem na Ziemi" - oceniają naukowcy w badaniach opublikowanych na łamach magazynu "Nature". 

Szkło z mózgu człowieka. Jedyny taki przypadek znany nauce

Znalezione czarne odłamki szkła powstałego z mózgu to jedyny taki znany badaczom przypadek zeszklenia się tkanki ludzkiej. - Uważamy, że bardzo specyficzne warunki, które zrekonstruowaliśmy dla witryfikacji [procesu przekształcania czegoś w szkło - red.] mózgu, bardzo utrudniają istnienie innych podobnych szczątków, chociaż nie jest to niemożliwe - powiedział BBC News prof. Guido Giordano z Università Roma Tre. - To wyjątkowe odkrycie - zaznaczył. 

• Na Księżyc leci prywatna misja. Ryzykowna wyprawa ma ważny cel
• Pierwsze śmiertelne przypadki odry od 10 lat. Epidemia w USA
• Ile warte są ukraińskie złoża? Kwota robi wrażenie. "Jest o co walczyć"

Precyzyjne badanie skaningowym mikroskopem elektronowym (SEM) szczątków mózgu i rdzenia kręgowego potwierdziło wyjątkowo dobrze zachowane złożone sieci neuronów, aksonów i innych struktur nerwowych - zaznaczają badacze. 

Fizyka, jaka stała za procesem przekształcenia się ludzkiego mózgu w szkło, to niezwykłe zdarzenie. Naukowcy uważają, że najpierw na miasto spadł gorący wulkaniczny popiół, a chwilę później nastąpił gwałtowny prąd gorącego gazu i materii wulkanicznej - zwany również przepływem piroklastycznym - który ostatecznie pogrzebał Herkulanum. W ocenie ekspertów przepływ piroklastyczny był wystarczająco gorący, by podgrzać mózg o kilkaset stopni, ale zarazem na tyle krótki, by tkanka uległa witryfikacji.  

Pół tysiąca stopni i z mózgu robi się... szkło. Zagadka sprzed lat rozwiązana

Aby substancja zamieniła się w szkło pod wpływem ciepła, musi bowiem istnieć ogromna różnica temperatury między nią a jej otoczeniem. Dodatkowo jej ciekła postać musi stygnąć wystarczająco szybko, aby nie krystalizować się po przejściu w stan stały. Zespół badawczy wykorzystał obrazowanie rentgenowskie i mikroskopię elektronową i wywnioskował, że ludzki mózg musiał zostać podgrzany do co najmniej 510°C, a następnie gwałtownie ostudzony.

Badacze zaznaczają przy tym, że tylko materiał zawierający określoną ilość płynu może zamienić się w szkło, stąd nie ma mowy o zeszkleniu kości. Inne organy wewnętrzne mężczyzny, nieosłonięte czaszką, prawdopodobnie ugotowały się pod wpływem ciepła, nim zdołały ostygnąć na tyle, by stać się szkłem. 

REKLAMA

Badania prowadzące do rozwikłania tajemnicy szklanego mózgu opublikowano w "Scientific Reports". 

Źródła: Nature.com/BBC.com/mbl/kor