Czarna dziura zaskoczyła naukowców. Rozbłysk i wiatr o niesamowitej prędkości
Kosmos nieustannie zaskakuje badaczy, czego przykładem jest odkrycie, którego dokonano przy okazji obserwacji supermasywnej czarnej dziury. Zaraz po rozbłysku rentgenowskim w jej rejonie pojawiły się wiatry, których prędkość sięgała jednej piątej prędkości światła.
2025-12-10, 10:35
Czarna dziura wytworzyła potężne wiatry
O niezwykłym odkryciu poinformowała Europejska Agencja Kosmiczna (ESA). Astronomowie zaobserwowali jasny rozbłysk rentgenowski z olbrzymiej czarnej dziury, znajdującej się w galaktyce spiralnej NGC 3783. To obiekt o masie 30 mln mas Słońca.
W związku z rozbłyskiem powstały wiatry o prędkości dochodzącej do 60 000 km/s. Dla porównania obiekt poruszający się z taką prędkością w ciągu sekundy wykonałby 1,5 okrążenia całej Ziemi po równiku.
Sama prędkość wiatrów nie była jednak dla naukowców tak zaskakująca, jak czas, który minął od rozbłysku do ich wystąpienia. Te dwa momenty dzieliło zaledwie kilkanaście godzin. "Po raz pierwszy zobaczyliśmy, jak gwałtowny wybuch promieniowania rentgenowskiego od czarnej dziury natychmiastowo wzbudził ultraszybkie wiatry, które powstały w zaledwie jeden dzień" - relacjonował kierujący badaniami Liyi Gu ze Space Research Organisation Netherlands (SRON).
Podobny schemat jak na Słońcu
Obszar, w którym znajduje się wspomniana czarna dziura to niezwykle jasne i aktywne jądro galaktyki (AGN). Emituje ono promieniowanie we wszystkich zakresach, wystrzeliwując potężne dżety, czy właśnie generując niezwykle silne wiatry. Te powstają najprawdopodobniej na skutek zmian w polu magnetycznym jądra galaktyki.
Działa to na podobnej zasadzie co wiatry słoneczne, jednak w znacznie większej skali. Jeszcze w listopadzie na Słońcu doszło do koronalnego wyrzutu masy. Wytworzone w związku z tym zdarzeniem wiatry osiągnęły prędkość 1500 km/s. Pokazuje to swego rodzaju schemat w powstawaniu takich zjawisk, nawet w tak ekstremalnych środowiskach jak czarna dziura czy jądro galaktyki.
Do obserwacji naukowcy wykorzystali obserwatorium XMM-Newton (ESA), oraz XRISM (należący do japońskiej agencji kosmicznej, przy udziale ESA i NASA). Wyniki badań opisano w artykule, który ukazał się w "Astronomy & Astrophysics".
- Polskie satelity w kosmosie. "Potrzebujemy jeszcze więcej"
- Misja wykonana. Udany lot polskiej rakiety PERUN
- Naukowcy wykryli ogromną czarną dziurę. "Fascynujące odkrycie"
Źródło: PAP/egz