Rozbłysk gamma zaskoczył naukowców. Może być dziełem czarnej dziury

ESO odkryło niezwykły rozbłysk gamma. Trwał całą dobę

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) poinformowało w komunikacie, że astronomowie wykryli wybuch promieniowania gamma, który powtórzył się kilka razy w ciągu dnia. - Ten rozbłysk gamma jest niepodobny do jakiegokolwiek widzianego w trakcie 50 lat obserwacji błysków gamma - ocenił Antonio Martin-Carrillo, astronom na University College Dublin (Irlandia), współkierujący badaniami omawianego sygnału, opublikowanymi w "The Astrophysical Journal Letters".

ESO przypomniało, że rozbłyski gamma to najbardziej energetyczne eksplozje we Wszechświecie. Są wytwarzane w katastroficznych wydarzeniach, takich jak na przykład śmierć masywnych gwiazd, umierających w potężnych wybuchach lub będących rozrywanymi przez czarne dziury. 

Zazwyczaj trwają od ułamków sekundy do kilku minut, tymczasem sygnał GRB 250702B [1] utrzymywał się przez niemal całą dobę. Andrew Levan, astronom z Radboud University (Holandia), główny współautor badań, podkreślił, że "to 100-1000 razy dłużej niż większość błysków gamma". Antonio Martin-Carrillo zwrócił uwagę na to, że "rozbłyski gamma nigdy nie powtarzają się, ponieważ wydarzenie, które je generuje, jest katastroficzne".

Rozbłysk gamma GRB 250702B zarejestrowano 2 lipca br. przy pomocy Fermi Gamma-ray Space Telescope, który należy do NASA. W ciągu kilku godzin teleskop ten wykrył trzy rozbłyski z tego samego źródła. Późniejsze analizy wskazały, iż źródło było aktywne już prawie dzień wcześniej, co było widoczne w danych z teleskopu rentgenowskiego Einstein Probe, który jest projektem prowadzonym przez Chińską Akademię Nauk we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) i Instytutem Maxa Plancka ds. Fizyki Pozaziemskiej (Niemcy).

Gamma GRB 250702B ma pozagalaktyczne pochodzenie

Na postawie podanych powyżej obserwacji znano jedynie orientacyjną lokalizację źródła rozbłysku na niebie, w dysku galaktycznym w zatłoczonym gwiazdami rejonie. Przypuszczano, że zdarzenie zaszło w Drodze Mlecznej, ale obserwacje przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), pozwoliły dokładnie wyznaczyć miejsce rozbłysku i ustalić, że jego pochodzenie jest pozagalaktyczne. Obserwacje prowadzono także przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Hubble’a i Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba.

Prawdopodobnie galaktyka, w której zaszedł rozbłysk gamma, znajduje się kilka miliardów lat świetlnych od nas. Dokładne określenie tej odległości wymaga dalszych obserwacji. Ale generalnie oznacza to, że rozbłysk gamma GRB 250702B jest dużo potężniejszy niż pierwotnie sądzono.

Nie wiadomo, jaka jest natura zdarzenia, które doprowadziło do błysku gamma. Jeżeli jest to zapadająca się masywna gwiazda, to rozbłysk powinien trwać kilka sekund. Jeśli natomiast mielibyśmy do czynienia z rozrywaniem gwiazdy przez czarną dziurę, rozbłysk trwałby około jednego dnia. Jednak, aby wyjaśnić własności eksplozji, trzeba bardzo nietypowej gwiazdy i jeszcze bardziej nietypowej czarnej dziury.

Przykładowo mógłby to być biały karzeł, czyli końcowe stadium ewolucji gwiazdy takiej jak Słońce oraz czarna dziura o masie pośredniej, czyli dość rzadki i mało zbadany typ czarnych dziur. Czarne dziury o masie pośredniej mają masy od 100 do 100 tysięcy mas Słońca, a większość znanych czarnych dziur ma masy znacznie większe lub mniejsze niż ten przedział.

Wyniki badań opublikowano w "The Astrophysical Journal Letters". Badaniami kierowali Antonio Martin-Carrillo z University College Dublin (Irlandia) oraz Andrew Levan z Radboud University (Holandia) i University of Warwick (Wielka Brytania).

Czytaj także:

• Dlaczego jemy coraz więcej cukru? Naukowcy odkryli zaskakujący powód
  
• Jedno białko, wiele korzyści. Oto nowa metoda leczenia otyłości
• Wegańskie karmy dla psów lepsze od mięsnych? "Mogą stanowić zdrową alternatywę"

Źródło: ESO/PAP/nł