Krytycy Henryka Sienkiewicza. Prof. Wiesław Ratajczak: inaczej wyobrażali sobie wielkość
Henryk Sienkiewicz, pisarz wybitny, jeden z największych polskich twórców, pierwszy polski noblista, jeden z najważniejszych jeśli chodzi o kształtowanie polskiej świadomości narodowej. A jednak, choć doceniła Akademia Szwedzka, do dziś są tacy, którzy odmawiają Sienkiewiczowi wielkości. O tym w Polskim Radiu 24 mówił prof. Wiesław Ratajczak.
2023-08-20, 13:06
Gość audycji stwierdził, że zdolność i wielkość są ze sobą splecione i u wszelkich twórców trudno je rozdzielić. A jednak - podkreślił - Henryka Sienkiewicza krytykowano właściwie od samego początku.
Spór o wielkość Henryka Sienkiewicza
- Ten spór o wielkość Sienkiewicza lub jej brak związany jest z tym, że jego krytycy inaczej wyobrażali sobie wielkość, inaczej wyobrażali sobie zadanie literatury w tak bardzo ważnym momencie - mówił prof. Wiesław Ratajczak.
Historyk literatury przywołał skojarzenie Sienkiewicza z Mickiewiczem, który miał być jeszcze ważniejszy, jeśli chodzi o kształtowanie świadomości narodowej Polaków. Zdaniem prof. Ratajczaka w chwili, kiedy Henryk Sienkiewicz tworzył swoją epicką trylogię historyczną, czyli pod koniec XIX wieku, "coraz powszechniejsze było przekonanie, że wyczerpała się ta wielka siła, ten wielki rozmach, jaki polskiej kulturze, polskiej poezji nadał romantyzm".
"Wymyślić polskość na nowo"
- Romantyzm, który - w polskim przypadku, to jest wyjątek na tle romantyzmu europejskiego - miał charakter "konserwatywny". W tym sensie, że polski romantyzm był bardzo mocno zakorzeniony w tradycji I Rzeczpospolitej, w tradycji sarmackiej - mówił gość PR24.
REKLAMA
I - zauważył - polski romantyzm był "wielkim gestem przedłużającym wolność I RP". Jednak w II połowie XIX wieku, kiedy było już po klęsce powstania styczniowego i odejściu wielkiego pokolenia romantycznego "wielu intelektualistów zdało sobie sprawę z tego, że trzeba - niezręcznie to ujmując - na nowo wymyślić polskość albo spróbować ją na nowo zdefiniować".
- Wówczas najczęstszym odruchem, gestem intelektualistów i artystów było to, by rozejrzeć się, co dzieje się w myśli europejskiej. (...) A wówczas zjawia się Sienkiewicz ze swoją powieścią historyczną, ze swoim spojrzeniem w przeszłość. To mogło wywołać ogromną irytację - mówił prof. Wiesław Ratajczak.
Więcej w nagraniu.
REKLAMA
Posłuchaj
* * *
Audycja: "Konfrontacje idei"
Prowadzi: Zdzisław Krasnodębski
Gość: prof. Wiesław Ratajczak (historyk literatury, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Data emisji: 20.08.2023
Godzina emisji: 11.33
PR24/jmo
Polecane
REKLAMA