Narodowe skarby „Uratowane z potopu”
2018-05-19, 14:35
Ogromny wysiłek, 10 lat pracy i 20 ton skarbów wydobytych z dna Wisły. Tak w skrócie można opisać niezwykły film dokumentalny „Uratowane z potopu”. To zapis ekspedycji poszukiwawczej, która zmierzyła się z mitem zatopionych skarbów. To również opowieść o dobrach narodowych XVII-wiecznej Rzeczypospolitej, zrabowanych w potopie szwedzkim. O filmie, a także o przebiegu wyprawy, mówił w audycji „Utracone, Odzyskane” reżyser i odkrywca Marcin Jamkowski.
Posłuchaj
Przez 350 lat na dnie Wisły leżały rzeźby zrabowane z Warszawy przez Szwedów. Żołnierze króla Karola X Gustawa załadowali je na barkę, która zatonęła. Misji ich wydobycia podjęła się grupa poszukiwawcza, której członkiem był Marcin Jamkowski, współreżyser filmu „Uratowane z potopu”. Przyznał, że idea jego powstania „podszyta była czystym szaleństwem”.
– Naprawdę nie mogło to być nic rozsądnego, jeżeli człowiek decyduje się na poszukiwanie skarbów i w dodatku stwierdza, że od pierwszego dnia będzie to wszystko filmował. Taką właśnie decyzję, razem z Konstantym Kulikiem, podjęliśmy. Nagrywaliśmy cały okres naszej wyprawy – powiedział wiceprezes polskiego oddziału The Explorers Club, elitarnej nowojorskiej organizacji zrzeszającej podróżników i odkrywców.
Marcin Jamkowski wyjaśnił, że cała operacja, dotycząca powstania filmu, rozpoczęła się w 2008 roku. Przyjaciółka gościa Polskiego Radia 24 skontaktowała go z dr. Hubertem Kowalskim, archeologiem z Uniwersytetu Warszawskiego, który trafił na bardzo ciekawą korespondencję z XVII wieku znajdującą się w Archiwum Akt Dawnych.
– Były to listy króla Jana Kazimierza i ówczesnego burmistrza Warszawy. Informował on w niej władcę o rabunkach, jakich dokonali Szwedzi. Napisał, że skradzione przedmioty najeźdźcy załadowali na barki. Jednak część z nich zatonęła. Król polecił mu, by zmobilizował ludzi i poszukał tych rzeczy. Z korespondencji nie wynikało, że takie kroki zostały przedsięwzięte. Wobec tego zaczęliśmy montować naszą ekipę ekspedycyjną – wskazał podróżnik.
Obserwacje i badania dna Wisły trwały trzy lata. W pewnym momencie poszukiwań ekipa Marcina Jamkowskiego uzyskała informację, że 110 lat temu warszawscy piaskarze odnaleźli część skarbu zrabowanego przez Szwedów, który zatonął w Wiśle.
– W ciągu jednego dnia wydobyli marmurową rzeźbę delfina i ozdobne kafle. Z jednej strony cieszyliśmy się, że piaskarze trafili na jakiś trop, z drugiej obawialiśmy się, że mogli wydobyć wszystko, co znajdowało się na dnie. Jednak władze carskie, po jednym dniu poszukiwań, zabroniły im dalszych prac. 40 lat później, syn jednego z piaskarzy, napisał podanie do Rady Narodowej, w którym stwierdził, że jeszcze wiele z poszukiwanych przedmiotów leży na dnie Wisły i że znajdują się one na wysokości warszawskiej Cytadeli – dodał.
Na pierwszy obiekt nurkowie natrafili na głębokości ok. 8 metrów. Marcin Jamkowski podkreślił, że utrudnieniem była bardzo słaba widoczność, która sięgała 5-10 cm.
– Było to marmurowe nadproże, czyli element montowany nad pałacowymi drzwiami. Kilka dni później natrafiliśmy na tzw. międzyłucze znajdujący się między kolumnami ogrodowej arkady. Widniał na nim królewski herb Wazów. Nasz entuzjazm był niesamowity. Ogromnie nas to ucieszyło – wspominał poszukiwacz.
Światowa premiera 73-minutowego filmu „Uratowane z potopu” odbyła się w marcu w nowojorskiej siedzibie The Explorers Club, a polska – miesiąc później na Zamku Królewskim w Warszawie. Aktualnie można go obejrzeć w kinie Muzeum Warszawy znajdującym się na rynku Starego Miasta.
Na 19 września zaplanowano wydanie książki „Uratowane z potopu”, do której dołączony będzie również film. Więcej na ten temat mówił Marcin Jamkowski.
Audycję „Utracone, Odzyskane” prowadziła Magdalena Ogórek.
Polskie Radio 24/db
Utracone, Odzyskane w Polskim Radiu 24 - wszystkie audycje
____________________
Data emisji: 19.05.2018
Godzina emisji: 13.37