Toruńskie drogi do niepodległości
2018-09-23, 13:13
W wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego z 1919 roku, Niemcy zobowiązały się do oddania Polsce m.in. Pomorza. O wydarzeniach które doprowadziły do przyłączenia Torunia do Polski opowiadali w Polskim Radiu 24: prof. Szczepan Wierzchosławski , historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Marek Rubnikowicz - dyrektor Muzeum Regionalnego oraz dr hab. Tomasz Krzemiński z Instytutu Historii PAN.
Posłuchaj
Traktat Wersalski został ratyfikowany przez parlament niemiecki 10 stycznia 1920 r. i zgodnie z jego postanowieniami po siedmiu dniach od tego momentu rozpoczęło się przejmowanie Pomorza przez Polskę. Do Torunia wojska polskie weszły 18 stycznia 1920 r., przejmując miasto z rąk wojsk niemieckich, 20 stycznia wkroczyły do Bydgoszczy, trzy dni później do Grudziądza.
Prof. Szczepan Wierzchosławski mówił o znaczeniu wydarzeń z połowy XIX wieku w kształtowaniu postaw patriotycznych na terenie Kujaw. – Toruń i całe Pomorze to miejcie gdzie dwa narody, polski i niemiecki żyły zarówno w rywalizacji ale i koegzystencji. W czasie Wiosny Ludów od 1848 r. w całej Europie, także wśród Polaków, nastąpiło rozbudzenie świadomości narodowej. Powstają polskie gazety, w tym 1867 Gazeta Toruńska, różnego rodzaju stowarzyszenia, przykładem Towarzystwo Naukowe w Toruniu, tutaj debatowały sejmiki gospodarcze. Rozwija się życie umysłowe i gospodarcze polskiej ludności.
Dr hab. Tomasz Krzemiński przypomniał szczegóły dołączenia Torunia do Polski po 1918 r. – Od lat 70 XIX w. w państwie niemieckim, do którego należało też Królestwo Pruskie, panowała wolność słowa. Następuje rozkwit różnego rodzaju aktywnośći lokalnych, także polskich czasopism. W Toruniu odzyskanie niepodległości nie zbiega się z przyjęta powszechnie datą 11 listopada 1918 r. Miasto należało do państwa pruskiego, które zwarło rozejm z państwa alianckimi. Toruń dostał się do Polski na mocy decyzji Kongresu Wersalskiego.
dr Marek Rubnikowicz podkreślał rozwój Torunia w XIX w. - Miasto dynamicznie się rozwijało także jako twierdza Toruń. Sama twierdza ulega znacznej rozbudowie, co przełożyło się na strukturę społeczną mieszkańców. Niejako dowodem tego mogą być zbiory Muzeum Okręgowego, bardzo bogate jak na warunki polskie, które powstawały zarówno na bazie dorobku polskiego, jaki niemieckiego Towarzystwa Naukowego. Te środowiska, bardzo prężnie funkcjonujące, niejako konkurowały ze sobą wzbogacając muzeum o coraz ciekawsze artefakty, obecna kolekcja jest kompilacją tego dorobku - podkreslił.
Gość Polskiego Radia 24 opisywał przygotowania mieszkańców do przejęcia władzy w 1920 r. – Podczas konspiracyjnych spotkań grup inteligencji toruńskiej ustalono m.in. nowe, polskie nazwy ulic, przygotowano takie detale jak sposób powitania wojsk polskich. Kilka godzin po wycofaniu wojsk niemieckich wchodzą do Torunia oddziały armii Hallera. Jako pierwsza do miasta wkroczyła Dywizja Pomorska, dowodzona przez płk Stanisława Skrzyńskiego, który oficjalnie przekazuje stronie polskiej - .
Więcej w zapisie audycji.
Rozmawiał Michał Walczyk.
PR24/ka
____________________