Początki Giełdy Warszawskiej: handel pokątny, bez kobiet, papierowe akcje

Tego wszystkiego można dowiedzieć się na wystawie "Akcje spółek notowanych na przedwojennej giełdzie", zorganizowanej przez Giełdę Papierów Wartościowych i Stowarzyszenie Kolekcjonerów Historycznych Papierów Wartościowych.

Historia warszawskiej giełdy zaczęła się pod zaborem rosyjskiem, kiedy to na mocy  „Postanowienia Księcia Namiestnika Królewskiego o zaprowadzeniu giełdy w Warszawie”, z dnia  12 kwietnia 1817 r. powstała pierwsza polska giełda w Warszawie. Nadano jej nazwę Giełda Kupiecka w Warszawie.

Pierwsze notowania odbyły się miesiąc później.

Pierwsza siedziba giełdy przy ul. Królewskiej

Od początku swego istnienia Giełda miała kłopoty z uzyskaniem stałego pomieszczenia na zebrania giełdowe. Jej pierwszą własną siedzibą był gmach przy ul. Królewskiej, w którym notowania odbywały się do wybuchu II wojny światowej.

Tylko papierowe akcje, notowania weksli i walut

Inaczej niż obecnie, obrót papierami wartościowymi ma postać niematerialną, na przedwojennej giełdzie handlowano papierami w postaci papierowej.

W początkowych latach ceduły Giełdy Kupieckiej zawierały notowania jedynie weksli i walut. Pierwszym papierem wartościowym wprowadzonym do notowań były listy zastawne Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Królestwie Polskim.

Pierwsze notowane akcje „Na kolej żelazną na Wiedeń”

Pierwsze notowane akcje to „akcye na koley Żelazną na Wiedeń”. Wykreślono je z ceduły w 1844 r. „wobec faktycznego nie dojścia spółki do skutku” – spółce nie udało się zebrać wystarczającego kapitału do sfinansowania kosztów budowy kolei.

Maklerzy uzupełniani handlem pokątnym

Transakcje obligatoryjnie zawierane były za pośrednictwem maklerów, chociaż popularny był także tzw. handel pokątny. Notowania odbywały się tylko przez godzinę dziennie. Co do zasady wstęp na salę giełdową był wolny, jednakże przepisy prawa wykluczały np. obecność kobiet: „kobiety w ogóle, a więc i kobiety handlujące, a to ze względu na przyzwoitość, której wśród natłoku giełdowego nie trudno można by ubliżyć”.

Ojciec warszawskiej giełdy Leopold Kronenberg

Zwiększenie zainteresowania notowaniem akcji rozpoczęło się w 1870 r. W latach siedemdziesiątych XIX w. do notowań wprowadzono 16 spółek. Znaczący udział w tym przełomie miał Leopold Kronenberg – inicjator utworzenia i wprowadzenia na giełdę takich spółek jak Bank Handlowy w Warszawie, Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń, Warszawskie Towarzystwo Fabryk Cukru czy Warszawskie Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych.

Debiut, tak jak dzisiaj poprzedzony prospektem emisyjnym

Decyzja o wprowadzeniu akcji należała do Komitetu Giełdowego. Od 1894 r. zwyczajowo spółki publikowały prospekt emisyjny w Gazecie Losowań Papierów Publicznych. Pierwszy prospekt emisyjny został opublikowany w 1894 r. przez Towarzystwo Akcyjne Fabryki Mebli Giętych „Wojciechów”. Publikacja prospektu stała się obowiązkowa dopiero po zatwierdzeniu nowego statutu w 1921 r.

Ostatni debiut w 1939 r – spółka akcyjna Stomil Poznań

W 1939 r. w obrotach na Giełdzie Pieniężnej pozostawały akcje jedynie 47 spółek, Ostatnią spółką, której prospekt emisyjny został opublikowany przed wybuchem II wojny światowej był Stomil Poznań SA. Niestety, najprawdopodobniej obroty akcjami spółki nie rozpoczęły się przed wybuchem wojny.

Giełda wróciła do Warszawy 16 kwietnia 1991 r.

Powojenna historia warszawskiej giełdy rozpoczęła się 16 kwietnia 1991 r. kiedy w gmachu będącym wcześniej siedzibą partii komunistycznej odbyła się pierwsza sesja giełdowa.

Opracował JK