Najważniejsze informacje w skrócie:

• Pakt Ribbentrop-Mołotow (23 sierpnia 1939): Ten oficjalnie pakt o nieagresji zawierał tajny protokół, który de facto dokonał IV rozbioru Polski i podzielił strefy wpływów między III Rzeszą a ZSRR w Europie Środkowo-Wschodniej
• Konsekwencje militarne i terytorialne: W następstwie paktu Niemcy napadły na Polskę 1 września, a ZSRR dołączył 17 września. Na mocy późniejszego "Traktatu o granicach i przyjaźni" (28 września 1939) ZSRR zajął 51,6% terytorium Polski
• Współpraca gospodarcza i symboliczna: Pakt miał również fundamenty ekonomiczne, dzięki którym ZSRR dostarczał III Rzeszy surowce w zamian za technologię. Współpraca obu reżimów została symbolicznie uwieczniona wspólną defiladą Wehrmachtu i Armii Czerwonej w Brześciu

Jakie straty poniosła Polska przez działania ZSRR podczas II wojny światowej? Zobacz pełne podliczenie: 17 września, Katyń, Kresy i grabież Ziem Odzyskanych. Wystawiamy Rosji historyczny rachunek za wojnę.

U podstaw sowieckiej agresji na Polskę leżał dokument podpisany w Moskwie w nocy z 23 na 24 sierpnia 1939 roku. Oficjalnie nazwany paktem o nieagresji pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich, w rzeczywistości był on paktem o agresji, którego kluczowy element stanowił "najściślej tajny" protokół dodatkowy.

Dokument ten, sygnowany przez Joachima von Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa, był planem IV rozbioru Polski i podziału stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej. Jego zatajony punkt nie pozostawiał złudzeń co do intencji sygnatariuszy, stanowiąc, że w razie zmian terytorialnych na obszarach należących do państwa polskiego, strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone "mniej więcej wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu". Dla Stalina była to okazja do realizacji imperialnych ambicji, odzyskania terytoriów utraconych przez Rosję po I wojnie światowej i rozszerzenia wpływów komunizmu na zachód.

Sojusz ten nie był jedynie pragmatycznym układem, jak przez dekady próbowała go przedstawiać sowiecka propaganda. Miał on solidne fundamenty gospodarcze. 19 sierpnia 1939 roku w Berlinie zawarto umowę handlową, która stała się ekonomicznym fundamentem sojuszu. W jej ramach Związek Sowiecki zobowiązał się do dostarczania III Rzeszy ogromnych ilości surowców strategicznych – ropy naftowej, zboża, metali kolorowych – w zamian za niemiecką technologię wojskową i przemysłową. W ten sposób Stalin aktywnie wspierał niemiecką machinę wojenną, która za chwilę miała uderzyć na Polskę.

Po militarnej klęsce Polski, ustalenia te zostały doprecyzowane w podpisanym 28 września 1939 roku "Traktacie o granicach i przyjaźni". W wyniku tego ostatecznego podziału pod okupacją sowiecką znalazło się 51,6% terytorium II Rzeczypospolitej, zamieszkanego przez około 11,8 milionów obywateli. Współpraca została dopełniona trzecim tajnym protokołem z 28 września, w którym obie strony zobowiązały się do bezwzględnego zwalczania wszelkich przejawów "polskiej agitacji" i do ścisłej współpracy policyjnej w tym zakresie. Symbolem zbrodniczej współpracy stała się wspólna defilada wojsk Wehrmachtu i Armii Czerwonej, która odbyła się 22 września 1939 roku w Brześciu nad Bugiem.

To wydarzenie było symbolicznym “otwarciem rachunku” strat, jakich doświadczyła podczas wojny Polska i Polacy. Akt polityczny, który umożliwił całą wojnę i wszystkie przyszłe straty, nie ma wymiernej wartości pieniężnej. Stanowi on jednak fundament prawny i moralny dla odpowiedzialności ZSRR za dalsze wydarzenia.

Jakie straty poniosła Polska przez działania ZSRR podczas II wojny światowej? Zobacz pełne podliczenie: 17 września, Katyń, Kresy i grabież Ziem Odzyskanych. Wystawiamy Rosji historyczny rachunek za wojnę.

Źródło: PolskieRadio24.pl/Michał Tomaszkiewicz