Rosyjski węgiel głównym paliwem energetycznym w Europie. Problemem są odległości od alternatywnych dostawców

Na przełomie stycznia i lutego 2022 roku w Rosji wstrzymano działalność około 15 przedsiębiorstw górniczych. Pojawiający się trend zawieszania kopalń węgla po masowych kontrolach może mieć znaczący wpływ na wielkość produkcji i dostaw rosyjskiego węgla na rynek światowy. Sytuację komplikuje konflikt Rosji z Ukrainą.

Kontrole w kopalniach

Wydobycie węgla zostało wstrzymane w kopalni Pervomayskaya (należącej do Severny Kuzbass JSC) i Yuzhnaya (SDS Holding Company) z powodu nieprzestrzegania technologii wydobycia. Ograniczenia dotknęły także kopalnię Osinnikovskaya (Raspadskaya Coal Company).W lutym 2022 roku Rostekhnadzor stwierdził nagromadzenie metanu i zawiesił produkcję na okres od 10 do 90 dni w trzech kopalniach w Kuzbasie, w tym w kopalni Alardinskaya (Yuzhkuzbassugol), Yesaulskaya (Evraz Holding) i Anzherskaya Yuzhnaya. Ponadto, w związku z naruszeniami technologii wydobycia, na 90 dni wstrzymano eksploatację południowej ściany kopalni nr 12 (Stroyservis). 15 lutego kopalnia Kirowa (SUEK-Kuzbass) musiała wstrzymać wydobycie węgla po wykryciu licznych naruszeń przez specjalistów służb federalnych.

Kontrole bezpieczeństwa w kopalniach węgla i kopalniach odkrywkowych znacznie wzrosły po wypadku w kopalni Listvyazhnaya, w którym w ubiegłym roku zginęło 51 osób. Uwagę regulatora zwrócił również pożar w należącej do SUEK kopalni Rubana, w której 19 grudnia z powodu tego zdarzenia również wstrzymano produkcję węgla (patrz CAA Russian Coal Weekly z 24 grudnia 2021 r.). W grudniu 2021 r. Rostechnadzor czasowo wstrzymał również wydobycie węgla w kopalni Sibirskaya oraz w kopalni odkrywkowej TalTEK, gdzie eksploatacja węgla odbywała się z licznymi naruszeniami.

Ponadto, pod koniec 2021 roku wicepremier Rosji Aleksander Nowak oświadczył, że rząd powinien zaprzestać wydawania nowych licencji na podziemne wydobycie węgla w regionie Kuzbass. Zdaniem Nowaka, w miarę wygasania koncesji liczba kopalń powinna się zmniejszać.

Na razie węgiel jest

Na obecnym etapie nic nie wskazuje na to, by rosyjskie kurki z węglem miały zostać zakręcone - nawet częściowo - i obecnie nabywcy węgla w Europie starają się zabezpieczyć wszystkie dostępne rosyjskie dostawy spotowe, by zaspokoić stały popyt, zamiast unikać tego źródła ze względu na ryzyko związane ze sporem geopolitycznym.

- Jeśli USA nałożą jakiekolwiek sankcje na [rosyjski] węgiel, nie jestem pewien, czy Europejczycy się do nich zastosują - powiedział jeden z producentów, dodając, że nie odnotowano spadku liczby zapytań o rosyjski węgiel.

Jednak w sytuacji, gdy media głównego nurtu skupiają się przede wszystkim na możliwych zakłóceniach w eksporcie rosyjskiego gazu i ropy do Europy, nie należy zapominać, że Rosja jest również głównym źródłem importu węgla kamiennego do Europy.

A biorąc pod uwagę napięte podstawy światowego rynku węgla, istnieje niewiele nierosyjskich alternatyw, jeśli europejscy nabywcy chcą zaspokoić stały popyt w regionie.

Dominujący udział Rosji w rynku

Według Eurostatu, import rosyjskiego węgla do Niemiec, Holandii i Belgii stanowił 67 proc. lub 20,3 mln ton całkowitego importu węgla w tym regionie w okresie od stycznia do listopada 2021 r. Większość tego tonażu będzie pochodzić z Rosji. Większość tego tonażu będzie przeznaczona do Niemiec, choć część zostanie przeładowana na rynki sąsiednie.

Niemcy, które posiadają 77 proc. całkowitej mocy zainstalowanej w regionie w węglu kamiennym (17,4 GW), będą prawdopodobnie krajem, który najbardziej ucierpi w wyniku jakichkolwiek zakłóceń. Z danych Fraunhofer Ise wynika, że w ubiegłym tygodniu 14 proc. niemieckiej energii elektrycznej pochodziło z węgla kamiennego, a kolejne 23 proc. z krajowego węgla brunatnego.

Ograniczone alternatywy

Inni kluczowi dostawcy z basenu atlantyckiego - tacy jak Kolumbia, USA i RPA - borykają się z własnymi ograniczeniami, które najprawdopodobniej szybko nie ustąpią. W Europie zapasy węgla w regionie Amsterdam-Rotterdam-Antwerpia są najniższe od wielu lat, a zakaz eksportu z Indonezji spowodował zaostrzenie fundamentalnego bilansu na początku 2022 roku.

Co więcej, niektóre europejskie elektrownie węglowe są przystosowane do pracy na produkcie rosyjskim, więc przestawienie się na alternatywne źródła może nie być decyzją podjętą wyłącznie ze względu na cenę.

Dzienna produkcja węgla w Niemczech w dniach 3-25 stycznia wyniosła średnio 8,4 GW, czyli o 18 proc. więcej niż w tym samym okresie miesiąc temu i o 8,3 proc. więcej w porównaniu z ubiegłym rokiem. W oparciu o obowiązujące ceny terminowe, marże na produkcji energii z węgla przewyższają marże na gazie do 2023 r., co powinno zapewnić dalsze wsparcie dla spalania węgla, a tym samym dla importu.

Zamknięcie 4,05 GW niemieckich mocy jądrowych pod koniec ubiegłego roku dodatkowo wsparło wytwarzanie energii z paliw kopalnych.

Innymi dużymi europejskimi importerami z wysokim udziałem rosyjskiego węgla w imporcie w okresie styczeń-listopad 2021 r. były Francja (53 proc.), Wielka Brytania (54 proc.), Hiszpania (44 proc.) i Polska (87 proc.).

W przypadku Polski, nabywcy sprowadzają większość rosyjskiego węgla drogą lądową, za pośrednictwem kolei. Mniejsze ciepłownie i użytkownicy domowi, którzy polegają na rosyjskim węglu kolejowym oraz na węglu importowanym przez mniejszych prywatnych importerów lub rosyjskich producentów, ucierpieliby najbardziej w wyniku jakichkolwiek ograniczeń importowych, ponieważ alternatywy morskie nie są łatwe do zastąpienia ze względów logistycznych, kosztowych i jakościowych.

Ceny węgla

Ceny węgla w dostawach natychmiastowych w Europie Północno-Zachodniej ponownie wzrosły, a 50 000 ton ładunków z lutego i marca zostało sprzedanych odpowiednio po 210 USD/t i 206 USD/t w Amsterdamie-Rotterdamie.

Europejskie ceny węgla na rynku spot wzrosły w tym tygodniu o więcej niż ceny gazu, co być może odzwierciedla pogląd rynku, że Europejczycy niechętnie ograniczą import gazu z Rosji, podczas gdy napięte podstawy rynku węgla powodują wzrost cen API 2.

Import węgla z Rosji przez UE27+UK w okresie styczeń-listopad 2021 r. wzrósł o 20 proc. w ujęciu rocznym do 41,2 mln t.

• Czytaj także:

Konflikt Rosji z Ukrainą wywoła szok stagflacyjny? Ekonomista wyjaśnia

PolskieRadio24.pl/ thecoalhub.com/ PAP/ mib