Upamiętniono Chaima Eissa. "Jego działalność była odpowiedzią na eksterminację naszych żydowskich współobywateli"
W Ustrzykach Dolnych na Podkarpaciu odsłonięto tablicę upamiętniającą Chaima Eissa, członka Grupy Ładosia ratującej Żydów przed Zagładą w czasie II wojny światowej. Urodzony w Ustrzykach Chaim Eiss był ortodoksyjnym Żydem, jednym z liderów międzynarodowej organizacji Agudat Israel. W czasie II wojny światowej wspierał finansowo akcję paszportową polskich dyplomatów w Szwajcarii w celu ratowania Żydów przed Holokaustem.
2021-11-22, 15:55
Fałszowane przez Polaków latynoamerykańskie paszporty, zwiększające szanse na przeżycie wojny, trafiały do gett dzięki siatkom przemytu organizowanym między innymi przez Chaima Eissa. Lider szwajcarskiego oddziału Agudat Israel zdobywał też listy z nazwiskami i zdjęcia osób ubiegających się o dokumenty.
"Uważam za niezwykle istotne, abyśmy pamiętali o ludziach, którzy nie byli obojętni na niemiecką, hitlerowską przemoc wobec narodu żydowskiego" - napisała w liście marszałek Sejmu Elżbieta Witek.
Polityk przypomniała, że od niedawna na karty historii trafiła Grupa Ładosia. "Działalność Chaima Eissa była odpowiedzią na eksterminację naszych żydowskich współobywateli. Była również reakcją na milczenie, wręcz obojętność Zachodu w obliczu ogromu niemieckich zbrodni" - stwierdziła marszałek Sejmu.
Tablica upamiętniająca Chaima Eissa zawisła w budynku Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ustrzykach Dolnych. Budynek od XIX wieku do czasu II wojny światowej, gdy zostały zdewastowany przez Niemców, pełnił funkcję synagogi. O polsko-żydowskim dziedzictwie II RP, niszczonym w czasie wojny mówił prezes Instytutu Pamięci Narodowej, dr Karol Nawrocki.
REKLAMA
- "Wokół jego śmierci narosło wiele legend". Jan Kasprzyk o ekshumacji w grobie Edwarda Śmigłego-Rydza
- Broniewski miał mieszkać w Londynie. Do Polski wrócił dla żony
"Szlak walki o niepodległość i o godność drugiego człowieka"
Posłuchaj
- Agendy emigracyjnego rządu polskiego, Grupa Aleksandra Ładosia, współpracująca z Chaimem Eissem dołączają dzisiaj, także tutaj w Ustrzykach Dolnych, do tego szlaku walki o - z jednej strony - niepodległość, a z drugiej - o godność drugiego człowieka. Bo bez Aleksandra Ładosia i bez Chaima Eissa nie byłoby możliwości uratowania kilku tysięcy Żydów - powiedział szef IPN.
Od kilku lat działalność Grupy Ładosia bada między innymi Monika Maniewska z Instytutu Pileckiego. Jest ona również przedstawicielem Międzynarodowego Komitetu Grupy Ładosia. Jak podkreśliła, działalność polskich dyplomatów i żydowskich działaczy była przykładem niezwykłej współpracy tych dwóch narodów.
REKLAMA
Posłuchaj
- Realizacja akcji paszportowej nie byłaby możliwa, gdyby nie współpraca polskich dyplomatów i organizacji żydowskich. To polscy dyplomaci wytwarzali te nielegalne paszporty, ale to organizacje żydowskie dostarczały dane osobowe, fotografie, organizowały proces dystrybucji tych paszportów na teren okupowanej Europy, ale także finansowały całą akcję - zaznaczyła Monika Maniewska.
Jak dodała, Chaim Eiss traktował akcję paszportową jako swój życiowy cel. - Ofiarował na niego wszystko, oszczędności, życie i cały swój czas - podkreśliła badaczka z Instytutu Pileckiego.
ZOBACZ TAKŻE: Wojciech Jekiełek wspomina powstanie ruchu oporu wokół obozu w Auschwitz
Chaim Eiss
Chaim Eiss zmarł nagle na zawał serca w Zurychu w listopadzie 1943 roku. Oprócz współfinansowania akcji ratunkowej, Eiss walczył także o uznanie dla polskich dyplomatów. Zachowały się po nim listy do rządu londyńskiego i placówki dyplomatycznej w Bernie, w jednym z dokumentów nazwał ambasadora Aleksandra Ładosia "Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata".
Posłuchaj
W wyniku badań zespołu Instytutu Pileckiego opublikowano "Listę Ładosia", czyli nazwiska ponad 3 tysięcy Żydów objętych akcją paszportową Grupy Ładosia. Z tego grona ustalono tożsamość około 800 osób, które przeżyły II wojnę światową. Działalność Chaima Eissa dokumentuje jego archiwum pozyskane w 2018 roku przez polskie władze. Kolekcja trafiła do Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Sejm ustanowił rok 2021 Rokiem Grupy Ładosia.
REKLAMA
Uroczystość w Ustrzykach Dolnych zorganizowały wspólnie Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Pileckiego oraz gminny samorząd. Tablicę pamiątkową sfinansowało Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN.
jb
REKLAMA