Prof. Zbigniew Wawer spoczął na Powązkach. Wybitny historyk i muzealnik pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Dudę

Uroczystości pogrzebowe rozpoczęły się mszą św. żałobną w Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie. Prof. Zbigniewa Wawra żegnali przedstawiciele władz państwowych, instytucji kultury, a także rodzina i przyjaciele. Pogrzeb miał charakter państwowy z ceremoniałem wojskowym.

Biskup polowy Wojska Polskiego Wiesław Lechowicz powiedział w homilii, że prof. Zbigniew Wawer "nie był zwykłym muzealnikiem i historykiem, był pasjonatem, przybliżającym Polakom dokonania żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie".

W liście odczytanym przez szefową Kancelarii Prezydenta RP Grażynę Ignaczak–Bandych, prezydent zaznaczył, że żegnamy "wybitnego historyka i muzealnika, zasłużonego dla Rzeczypospolitej badacza wojskowości, zaangażowanego patriotę, ale też dobrego, prawego i serdecznego człowieka".

Jak podkreślił Andrzej Duda, "Polska przedwcześnie straciła wielkiego popularyzatora swojej historii i kultury". "Prof. Zbigniew Wawer, jak mało kto, potrafił łączyć przeszłość ze współczesnością niezależnie, czy czynił to na kartach książek, czy na taśmie filmowej, czy wreszcie w kierowanych przez siebie muzeach" - zaznaczył prezydent.

Andrzej Duda przypomniał, że prof. Wawer "przekazywał wiedzę o dawnych wydarzeniach nie tylko umiejętnie prezentując fakty, lecz także przywracając pamięć o uczestniczących w nich ludziach z krwi i kości, zaglądając w ich dusze, serca i myśli".

"Lista jego osiągnięć i dokonań prezentuje się wyjątkowo imponująco"

Prezydent przypomniał także słowa zmarłego, który zwykł mawiać: "wszystko można zrobić. Zrobimy to". "Dzięki takiemu podejściu do pracy i ogromnego poczuciu misji lista jego osiągnięć i dokonań prezentuje się wyjątkowo imponująco" - zaznaczył Andrzej Duda.

"Zawdzięczamy panu profesorowi kilkadziesiąt książek i publikacji na temat polskiego oręża w czasie II wojny światowej. Miliony Polaków, czytelników, widzów i zwiedzających muzea na zawsze zachowają w pamięci jego zasługi. Zbigniew Wawer dobrze zasłużył się Polsce" - napisał prezydent.

Pogrzeb prof. Wawra na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach miał charakter państwowy z ceremoniałem wojskowym. Podczas ceremonii prof. Zbigniew Wawer został pośmiertnie uhonorowany Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. 

Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że "patrząc na życie i pracę prof. Zbigniewa Wawra nikt nie może mieć żadnych wątpliwości, że zasłużył on na pamięć najlepszą".

- Chcąc krótko podsumować biografię profesora, Zbyszka, jedno słowo przychodzi do głowy najczęściej – i tym słowem jest pasja (). Pasja i miłość przede wszystkim do historii oręża polskiego, ale także do tej właśnie części dziedzictwa kulturowego, która jest chroniona przez polskie muzea. Nie do przecenienia są zasługi zmarłego zarówno dla piśmiennictwa z zakresu historii militarnej dotyczącej II wojny światowej, jak i dla polskiego muzealnictwa właśnie. Nie mogę nie przypomnieć tu choćby świetnej książki, wspominanej już dzisiaj, autorstwa prof. Zbigniewa Wawra poświęconej bitwie o Monte Cassino - podkreślił.

Gliński zwrócił uwagę, że "dzięki zaangażowaniu prof. Wawra i jego umiejętności współpracy z partnerami zagranicznymi mogliśmy jeszcze nie tak dawno cieszyć się np. wspaniałą wystawą prezentującą dzieło Rembrandta »Jeździec polski«". - A była to tylko jedna z całego szeregu najwyższej jakości ekspozycji zorganizowanych chociażby w ostatnich latach tylko przez Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. Wspomnę choćby wystawę "Splendor władzy" - do której był tak bardzo przywiązany - rewidującą nasz pogląd na temat czasów saskich, czy wystawę – chyba jedną z nielicznych w Polsce – upamiętniającą 400-lecie zwycięskiej wiktorii chocimskiej, która proroczo przypominała polityczny i militarny sojusz polsko-ukraiński, tak ważny w związku z tymi strasznymi wydarzeniami, które wybuchły dwa lata później - stwierdził.

Szef MKiDN dodał, że "było tych wystaw, wydarzeń, inicjatyw znacznie więcej - choćby zaangażowanie w obchody stulecia odzyskania niepodległości".

Życie Zbigniewa Wawra było "świadectwem miłości do Rzeczypospolitej"

Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk ocenił, że życie Zbigniewa Wawra było "świadectwem miłości do Rzeczypospolitej, do jej kultury, do jej historii". - Historii rozumianej jako coś więcej niż tylko zbiór dat i faktów z przeszłości, bo prof. Zbigniew Wawer, nasz drogi Zbyszek, traktował historię, jako klucz do zrozumienia współczesności i jako inspirację, a także przestrogę w przyszłości – podkreślił minister Kasprzyk.

Wskazał, że prof. Wawer "tak pojmował historię, tę najbardziej bolesną, dwudziestowieczną". - Mówił o tym wielokrotnie, kiedy spotykaliśmy się w miejscach, gdzie ta historia się działa - dodał.

W tym kontekście wspominał podróż do Włoch w 2019 r. w rocznicę zdobycia Monte Cassino. Przypomniał, że Zbigniew Wawer był pomysłodawcą umieszczenia na nagrobkach żołnierzy 2. Korpusu Polskiego ich fotografii. - Przypomnijmy te piękne twarze, bo w tych twarzach jest Polska niepodległa i dumna – powiedział cytując prof. Zbigniewa Wawra.

Marianna Otmianowska, zastępca dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie wspominała, że "podczas jednej z ostatnich rozmów pan prof. Zbigniew Wawer powiedział: »warto żyć, bo życie jest piękne«. I takie przesłanie pozostawił nasz pan dyrektor".

Muzealnik i historyk wojskowości

Prof. Zbigniew Wawer zmarł 12 grudnia 2022 r. po długiej i ciężkiej chorobie. 

Zbigniew Wawer był muzealnikiem i historykiem wojskowości - wybitnym znawcą umundurowania i znaków polskich jednostek z okresu II wojny światowej. Od 2011 r. był profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Polityki Społecznej i Stosunków Międzynarodowych Politechniki Koszalińskiej.

W latach 2012-2016 był dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Za jego kadencji zostało otwarte Muzeum Katyńskie Oddział Martyrologiczny Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej. Od marca 2017 r. pełnił obowiązki dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, a od 2018 r. objął stanowisko dyrektora tej instytucji.

Był członkiem Rady ds. Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej oraz Rady Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Rad Muzeów przy Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, Muzeum Regionalnym w Kutnie.

Autor wielu publikacji

Prof. Wawer był autorem wielu publikacji książkowych, w tym obszernej monografii "Monte Cassino" i pozycji "Armia generała Władysława Andersa w ZSSR 1941-1942", współautorem książek "Wojsko polskie w II wojnie światowej", "2 Korpus Polski", "Bolonia 1945. Ostatnia bitwa żołnierzy 2. Korpusu Polskiego i ich powojenne losy" oraz artykułów naukowych z zakresu historii Polski i wojskowości, a także licznych publikacji popularnonaukowych.

Za swoją działalność został wielokrotnie odznaczony, m.in. Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski, Medalem Pro Bono Poloniae, holenderskim Krzyżem Oficerskim Orderu Oranje-Nassau, fińskim Orderem Białej Róży IV klasy, Krzyżem Zasługi III klasy Ministerstwa Obrony Estonii, Krzyżem Zasługi Pierwszej Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, Komandorią Krzyża Uznania Republiki Łotewskiej.

Zobacz także:

• Prof. Zbigniew Wawer: historia dobrze "sprzedana" może zachęcić wiele osób

PAP/koz