79. rocznica likwidacji "Pawiaka". W Warszawie odbędą się uroczystości

Dyrektor Muzeum Więzienia "Pawiak" Joanna Gierczyńska przypomina, że Niemcy rozpoczęli likwidację więzienia 30 lipca 1944 roku, którą przeprowadzili w trzech etapach dzieląc więźniów na grupy.

- Najliczniejsza grupa została wywieziona dwoma transportami: tysiąc 400 mężczyzn do KL Gross - Rosen, około 400 kobiet do KL Ravensbruck. Druga grupa więźniów została zwolniona byli w niej między innymi polscy lekarze - więźniowie, a także matki z niemowlętami urodzonymi na "Pawiaku". Trzecia grupa więźniów to osoby, które zostały rozstrzelane już w czasie trwania Powstania Warszawskiego - wyjaśnia.

Horror więźniów

Joanna Gierczyńska przypomina, że najtragiczniejszy los spotkał więźniów, którzy z "Pawiaka" byli transportowani do niemieckiego obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. - Więźniowie byli stłoczeni w wagonach, nie wydano im chleba ani wody. To to był przełom lipca i sierpnia więc były upały i zanim wyruszyli na zachód byli zamknięci przez ponad dobę. Po wyruszeniu transportu Niemcy zorganizowali pierwszy postój w Skierniewicach, kiedy otworzyli te wagony po ponad dobie, okazało się, że część więźniów podusiła się - mówi. Mężczyzn, którzy nie wykazywali oznak życia, Niemcy złożyli w jednym z wagonów, który podpalili.

Joanna Gierczyńska wyjaśnia, że równie tragiczna była podróż kobiet wywożonych do KL Ravensbruck. - Ta droga trwała kilka dni i nocy, transport wyruszył 30 lipca z Warszawy - kobiety dotarły do KL Ravensbruck dotarły o świcie 6 sierpnia - ocalało ich niewiele - dodaje.

W latach 1939 - 44 Pawiak był największym niemieckim więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski. Niemcy więzili tu około 100 tysięcy osób, z czego około 37 tysięcy zostało zamordowanych, a około 60 tysięcy wywieziono w 95 transportach do obozów koncentracyjnych oraz innych miejsc odosobnienia. Ostatni więźniowie zostali zamordowani 18 sierpnia 1944 roku, zaś gmach, chcąc zatrzeć ślady zbrodni popełnianych na Polakach Niemcy wysadzili 3 dni później.

• Wyrok na Franza Bürkla, bestialskiego oprawcę z Pawiaka

dz/IAR