Szef MON: Powstanie Styczniowe wybuchło, ponieważ Polacy nie poddali się uciemiężeniu

O 12:00 minister Mariusz Błaszczak odsłoni tablicę upamiętniającą Powstańców Styczniowych poległych na stokach Cytadeli Warszawskiej i w bojach z rosyjskim zaborcą. Zwiedzi też nową siedzibę Muzeum Wojska Polskiego. Jak podkreślił szef MON, "Powstanie Styczniowe wybuchło, ponieważ Polacy nie poddali się uciemiężeniu".

Posłuchaj

Szef MON Mariusz Błaszczak: tablica upamiętniająca Powstańców Styczniowych fragmentem Alei Bohaterów (IAR) 0:33

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Powstanie Styczniowe

Powstanie Styczniowe, skierowane przeciwko Rosji, wybuchło 22 stycznia 1863 roku. Był to największy i najdłużej trwający zryw narodowowyzwoleńczy Polaków. Zostało ogłoszone Manifestem wydanym w Warszawie przez Tymczasowy Rząd Narodowy. Wzywał on naród do powstania przeciwko rosyjskiemu zaborcy. W odpowiedzi sześć tysięcy powstańców zaatakowało carskie garnizony w Królestwie Polskim. Większość walk insurekcji miała charakter partyzancki.

Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na tereny Litwy, Białorusi i Ukrainy. Trwało prawie dwa lata - do jesieni 1864 roku, a utworzone państwo podziemne funkcjonowało jeszcze w 1865. Ostatni oddział partyzancki księdza Stanisława Brzóski, działający na Podlasiu, został rozbity w kwietniu 1865 roku. Pomimo stłumienia zrywu powstanie umocniło świadomość narodową i miało wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń.

Późną wiosną i latem 1863 roku walczyło do 35 tysięcy powstańców, mając przeciwko sobie w samym tylko Królestwie 145 tysięcy Rosjan. Na obszarze objętym powstaniem stoczono około 1200 bitew i potyczek.

Przywódcy zrywu

Przywódcę zrywu Romualda Traugutta i innych członków Rządu Narodowego aresztowano w kwietniu 1864 roku. Cztery miesiące później stracono ich na stokach Cytadeli Warszawskiej. 

Powstanie Styczniowe było najdłużej trwającym i najbardziej masowym ruchem niepodległościowym XIX wieku. Jego bilans to 20 tysięcy powstańców poległych w walkach, około tysiąca straconych przez Rosjan i 38 tysięcy zesłanych na Syberię. Spacyfikowano wiele miast, w tym Wilno. Na Litwie zginęło 10 tysięcy przedstawicieli szlachty polskiej na ogólną liczbę 40 tysięcy.

• Organizatorzy Rajdu Styczniowego docenieni przez premiera Morawieckiego. "To propagowanie pamięci o bohaterach"
• Orzeł, Pogoń, Michał Archanioł. Historia chorągwi powstania styczniowego na kanale prezydenta
• Orzeszkowa ratuje Traugutta, czyli pisarze wobec powstania styczniowego
• Aleksander Wielopolski – realista czy zdrajca

Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje. Władze carskie przeprowadziły między innymi konfiskatę majątków szlacheckich i kasację klasztorów w Królestwie Polskim. Wprowadzono wysokie kontrybucje, niszczono dobra kultury, rozpoczęto intensywną rusyfikację ziem polskich.

Powstanie przyczyniło się jednak do umocnienia w narodzie ducha niepodległościowego. Stanowiło moment zwrotny w tworzeniu się nowoczesnego narodu. Rodacy wykazali się umiejętnością organizowania skutecznego aparatu państwowego w najtrudniejszych warunkach. Z ich doświadczeń korzystali twórcy Polskiego Państwa Podziemnego podczas drugiej wojny światowej.

IAR/jb