Jest projekt unii energetycznej. Nie wszystkie postulaty Polski uwzględnione

Posłuchaj

Kontrakty energetyczne w Unii mają być pod lupą Brukseli, ale obowiązkowych, wspólnych zakupów gazu nie będzie. Komisja Europejska przedstawiła propozycję unii energetycznej, która ma zmniejszyć zależność gazową Europy od Rosji. Więcej w relacji z Brukseli Beaty Płomeckiej/IAR

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Kilka polskich postulatów zostało uwzględnionych, ale nie wszystkie. Część zapisów zostało złagodzonych pod wpływem presji z kilku stolic. Szczegóły przedstawił wiceszef Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za unię energetyczną Marosz Szefczovicz i podkreślał: „To bez wątpienia najambitniejszy projekt w dziedzinie energii od czasu utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali", czyli od lat 50.

Czego jednak zabrakło w projekcie?

W dokumencie nie ma mowy o obowiązkowych, wspólnych zakupach gazu, co proponował swego czasu Donald Tusk i co popierała Polska. Zapisano jedynie możliwości dobrowolnych, wspólnych zakupów na przykład w regionie, w sytuacji zagrożenia czy uzależnienia od jednego dostawcy.

Jest natomiast w projekcie nowość - to obowiązek przysyłania do Brukseli kontraktów jeszcze przed ich podpisaniem. Dotyczy to zarówno umów międzyrządowych, jak i komercyjnych. O takie zapisy miał zabiegać szef Rady Europejskiej Donald Tusk i takie zapisy są po myśli Polski. To ma wzmocnić pozycję przetargową Unii w negocjacjach z Rosją.

- Bez odpowiedniej przejrzystości trudno jest Europie negocjować z silnymi dostawcami, którzy mają wszystkie niezbędne informacje na temat naszych firm czy krajów członkowskich - dodał wiceprzewodniczący Komisji.

Sposób na Gazprom?

Większa przejrzystość kontraktów gazowych pozwoli Komisji Europejskiej na wykrycie ewentualnych pułapek czy niedozwolonych klauzul, które Moskwa wymusza na państwach członkowskich, na przykład zakazując odsprzedaży gazu Ukrainie. To także ma położyć kres tajnym porozumieniom, które Rosja zawiera z wybranymi krajami i oferuje im niższe ceny gazu.

Inne pomysły Brukseli zawarte w unii energetycznej to obowiązek tworzenia regionalnych planów antykryzysowych. Obecnie są one dobrowolne i nikt ich nie przygotowuje. Komisja chce też poprawić infrastrukturę i zachęca unijne kraje do budowy terminali LNG oraz łączników, które pozwolą zróżnicować źródła energii.
Teraz propozycją Komisji zajmą się kraje członkowskie i Parlament Europejski. Ostateczny kształt unii energetycznej będzie zależał od wyniku tych prac i negocjacji.

Unia energetyczna w punktach (dokumentacja):

1. Pełne wdrożenie i ścisłe egzekwowanie obecnego prawodawstwa energetycznego UE. Chodzi głównie o zapisy III pakietu energetycznego. Miał on stworzyć jednolity europejski rynek energii elektrycznej i rynek gazu do 2014 roku. Z wdrażaniem jego przepisów ociągało się wiele krajów UE, wśród nich była też Polska.

2. Dywersyfikacja dostaw gazu do UE. KE zapowiada m.in. kompleksową strategię dotyczącą LNG (gazu skroplonego) oraz jego przechowywania. Komisja chce też pracować z państwami członkowskimi, by uzyskać dostęp do alternatywnych dostawców. W tym kontekście wymieniony jest południowy korytarz, którym do UE ma popłynąć gaz z regionu Morza Kaspijskiego.

3. Międzyrządowe porozumienia mają być bardziej przejrzyste i zgodne z prawem UE. Obecnie umowy zawierane przez rządy (w skrócie IGA), a także powiązane z nimi umowy komercyjne są sprawdzane przez KE pod kątem zgodności z unijnym prawem już po ich zawarciu. Gdy Komisja oceni, że umowy nie są zgodne z prawem UE, to w praktyce ich renegocjacje są bardzo trudne. Przykładem takich trudności były porozumienia dotyczące gazociągu South Stream, zawarte przez kilka krajów unijnych z Rosją. Propozycja przepisów w tej sprawie ma zostać przedstawiona w 2016 r.

4. Zapewnienie odpowiedniej infrastruktury dla rynku energii. KE zapowiada wspieranie realizacji dużych projektów infrastrukturalnych, takich jak np. interkonektory pomiędzy państwami. Są już one zresztą rozbudowywane.

5. Stworzenie jednolitego wewnętrznego rynku energii, który będzie korzystny dla obywateli, zapewni bezpieczeństwo dostaw, a także zintegruje odnawialne źródła energii na rynku. Propozycja legislacyjna dotycząca bezpieczeństwa dostaw ma zostać przedstawiona w 2016 r. Wcześniej mamy poznać projekt europejskiego rynku energii elektrycznej.

6. Rozbudowa ram prawnych ustanowionych przez III pakiet energetyczny, aby stworzyć wewnętrzny rynek energii. W ramach tych działań wzmocniona ma być m.in. Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER). Teraz ACER działa poprzez rekomendacje i opinie, w przyszłości ma narzucać regulacje na poziomie UE.

7. Regionalne podejście do integracji rynku. KE opracuje wytyczne dotyczące współpracy regionalnej w sprawach energetycznych. Teraz tworzenie regionalnych planów na wypadek kryzysu energetycznego jest dobrowolne.

8. Większa przejrzystość ws. kosztów energii i cen, w tym również wsparcia publicznego. KE chce co dwa lata przedstawiać raport na temat cen energii, który będzie m.in. analizować, jaki wpływ na nie mają podatki czy subsydia. Dopłaty, które powodują, że ceny energii są poniżej kosztów, mają być wycofywane.

9. Osiągnięcie docelowego zwiększenia efektywności energetycznej wynoszącego 27 proc. do 2030 r. W tym i przyszłym roku KE ma dokonać przeglądu wszystkich aktów prawnych, które mają znaczenie dla tego celu, i zaproponuje poprawki, by łatwiej do niego dojść. Państwa członkowskie z kolei mają korzystać ze środków z UE, aby inwestować w oszczędność energii.

10. Modernizacja budynków, aby sprawić, że staną się bardziej energooszczędne. Ma to pomóc zmniejszyć gospodarstwom domowym i firmom rachunki za energię elektryczną oraz zmniejszyć zależność UE od importu energii. KE chce przedstawić strategię ułatwiającą inwestycje dotyczące ogrzewania i chłodzenia.

11. Przyspieszenie dekarbonizacji sektora transportowego i przełączenie go na alternatywne paliwa. Komisja zaproponuje pakiet drogowy w tej sprawie. Chce m.in. stworzyć odpowiednie warunki rynkowe, które będą sprzyjały zwiększeniu udziału alternatywnych paliw w sektorze transportowym.

12. Implementacja pakietu klimatycznego, na który UE zgodziła się w ubiegłym roku. Chodzi o przedstawienie aktów prawnych, które pozwolą dojść do celów unijnej polityki klimatycznej.

13. Osiągnięcie celu udziału co najmniej 27 proc. energii odnawialnej w miksie energetycznym do 2030 r. Nowy pakiet ws. energii odnawialnej zostanie przedstawiony w latach 2016-2017.

14. Rozbudowa przyszłościowej strategii związanej z badaniami i rozwojem w dziedzinie energii i klimatu.

15. Używanie wszystkich instrumentów polityki zagranicznej, aby zapewnić, że UE mówi jednym głosem w sprawie energii i klimatu. Komisja chce korzystać z polityki handlowej, m.in. by uzyskiwać dla UE dostęp do zasobów energetycznych.

IAR/PAP/iz