IPN szuka w Rosji świadków śmierci przywódców Polskiego Państwa Podziemnego
Ogłoszenie o poszukiwaniu świadków śmierci 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego ukazało się w wielkonakładowym dzienniku "Komsomolskaja Prawda".
2015-03-27, 10:54
Posłuchaj
Na jednej ze stron „Komsomołki” widnieją czarno-białe fotografie trzech Polaków: Leopolda Okulickiego, Jana Stanisława Jankowskiego i Stanisława Jasiukowicza. Wszyscy, w 1945 r. zostali porwani przez NKWD i wywiezieni do Moskwy, gdzie w sfingowanym procesie oskarżono ich o kolaborację z Niemcami i skazano na wieloletni pobyt w łagrach.
IPN zamieścił ogłoszenie w 70. rocznicę uprowadzenia przez NKWD 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Instytut prosi w nim o informacje o szesnastu, zwłaszcza zaś o tych, którzy nie przeżyli sowieckich więzień – Delegacie Rządu na Kraj Janie Stanisławie Jankowskim, ostatnim dowódcy AK gen. Leopoldzie Okulickim i Stanisławie Jasiukowiczu.
W ogłoszeniu zamieszczonym w „Komsomolskiej Prawdzie” IPN przypomina, że żaden z nich nie dożył do końca wyroku. Nieznane są też ostatecznie miejsca ich pochówku.
Żołnierze Wyklęci - zobacz serwis specjalny >>>
REKLAMA
Jak przypomina IPN, 27 marca 1945 roku sowiecka policja polityczna, NKWD, aresztowała 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego, którzy przybyli do Pruszkowa na zaproszenie sowieckich dowódców na rozmowy, na których mieli omówić realizację ustaleń konferencji jałtańskiej.
Porwanie polskich przywódców było jednym z elementów nowego zniewolenia Polski przez drugi obok hitlerowskich Niemiec totalitarny reżim – tym razem sowiecki. Ten gest nie pozostawiał już złudzeń, że Stalin zechce dotrzymać jałtańskich uzgodnień przewidujących m.in. wolne wybory w Polsce. Równolegle nowa władza prowadziła już szeroko zakrojoną akcję represji, brutalnie tłumiąc wszelkie przejawy społecznej niezależności.
Członkowie legalnych polskich władz uznawanych przez państwa zachodnie zostali przewiezieni do Moskwy i w czerwcu 1945 r. osądzeni w pokazowym procesie. Ludzie kierujący Polskim Państwem Podziemnym, które stanowiło część koalicji antyhitlerowskiej, zostali oskarżeni o współpracę z Niemcami, z którymi walczyli całą wojnę, i o zwalczanie ZSRS, przeciw któremu – jako należącemu do obozu państw walczących z III Rzeszą – nie podjęli walki.
REKLAMA
Najwyższe wyroki otrzymali gen. Leopold Okulicki (10 lat więzienia), Jan Stanisław Jankowski (8 lat) oraz jego zastępcy: Adam Bień, Stanisław Jasiukowicz i Antoni Pajdak (wszyscy po 5 lat). Końca kary nie dożyli gen. Leopold Okulicki, Jan Stanisław Jankowski i Stanisław Jasiukowicz. Kazimierz Pużak po powrocie do Polski został ponownie aresztowany i zamęczony w komunistycznym więzieniu.
Stanisław Jasiukowicz zmarł 22 października 1946 roku w więzieniu na Butyrkach w Moskwie. Także w więzieniu na Butyrkach zmarł 24 grudnia 1946 roku gen. Leopold Okulicki. Obaj zostali prawdopodobnie pochowani na cmentarzu Dońskim w Moskwie. Jan Stanisław Jankowski zmarł 13 marca 1953 roku (dwa tygodnie przed końcem kary) w więzieniu we Włodzimierzu nad Klaźmą. Został pochowany na cmentarzu w pobliżu więzienia w zbiorowym grobie. Rejestry grobów nie zachowały się.
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej – w latach 2003–2009 prowadziła śledztwo dotyczące osądzenia w Moskwie przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Dochodzenie zostało jednak umorzone wobec odmowy Głównej Prokuratury Wojskowej Federacji Rosyjskiej realizacji wniosku o pomoc prawną w tej sprawie.
REKLAMA
IPN, IAR, bk
REKLAMA