Marsze ku czci Witolda Pileckiego. 115. rocznica urodzin bohatera

Posłuchaj

"Bohater rotmistrz Witold Pilecki" - audycja z udziałem Zofii Pileckiej-Optułowicz oraz historyka Jacka Pawłowicza. (PR, 11.05.2011)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Wśród materiałów archiwalnych, które można znaleźć na Pilecki.polskieradio.pl, składających się z dokumentów, fotografii i nagrań na szczególną uwagę zasługują listy pisane przez Witolda Pileckiego z KL Auschwitz, do którego trafił z własnej woli.

W specjalnym wywiadzie filmowym, nagranym w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie, Jacek Pawłowicz rekonstruuje ostatnie miesiące życia Witolda Pileckiego, pokazuje miejsca kaźni i śmierci rotmistrza.

"Prawdy nie da się zatrzymać" - pod takim hasłem użytkownicy serwisu znajdą bogaty materiał dział przedstawiający różne inicjatywy upamiętniające rotmistrza Witolda Pileckiego.

Marsze, pikniki, koncerty

Największe marsze ku czci Witolda Pileckiego, odbędą się w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Częstochowie i w Lublinie. Wiele z nich zostanie poprzedzonych Mszą Świętą, a zakończy piknikiem bądź koncertem. – Każdego roku staramy się zorganizować to wydarzenie w takiej formule, aby nie sprowadzało się ono wyłącznie do skandowania haseł, ale też do rozmaitych wydarzeń kulturalnych, wykładów, czy spotkań – przekonuje Kamil Rybikowski, prezes Stowarzyszenia KoLiber, które każdego roku organizuje pochody w największych miastach w Polsce. – W Gdańsku dzień przed marszem odbędzie się nietypowy bieg podczas którego uczestnicy będą musieli pokonać dystans z zawiązanymi rękoma. Z kolei w Poznaniu wydarzenie zaszczyci jeden z ostatnich żyjących Żołnierzy Wyklętych, generał brygady Jan Podhorski, a w Krakowie odbędzie się koncert – dodaje rzecznik prasowy KoLibra, Karol Handzel.

Kraków

W Krakowie marsz przejdzie 13 maja. Tam również obchody rozpoczną się Mszą Świętą w intencji płk. Witolda Pileckiego o godzinie 18 w Kościele pw. Św. Piotra i Pawła. Godzinę później spod Krzyża Katyńskiego (Plac ojca. Studzińskiego) wyruszy pochód, który przez ul. Grodzką, Rynek Główny i ul. Floriańską dotrze pod Pomnik Grunwaldzki na Placu Matejki. O 20:30 odbędzie się koncert Dawida Hallmanna na barce Aquarius – Bulwar Czerwieński 81 (naprzeciwko Jubilatu).

Film: Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych numer I w Piotrkowie Trybunalskim oficjalnie przyjął Rotmistrza na patrona szkoły.

Telewizja NTL

Warszawa

Warszawski Marsz Rotmistrza odbędzie się już po raz piąty. Uroczysta Msza Święta zostanie odprawiona w Archikatedrze Św. Jana 14 maja o godz. 15:00. O godzinie 16 marsz wyruszy spod Katedry pod tablicę upamiętniającą Rotmistrza Witolda Pileckiego przy Al. Wojska Polskiego 40, gdzie ok. godz. 17:15 odbędzie się złożenie wieńców i okolicznościowe przemówienia.

Poznań

Dzień później – w niedzielę 15 maja pułkownika Pileckiego uczczą mieszkańcy Poznania. Msza Święta zostanie odprawiona w Kościele Franciszkanów (ul. Franciszkańska 2) o godzinie 14. Stamtąd Marsz przejdzie pod pomnik Polskiego Państwa Podziemnego. Uroczystość zaszczyci generał brygady Jan Podhorski – żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych i AK, po wojnie więziony przez władze komunistyczne.

Częstochowa i Gdańsk

W niedzielę 22 maja Marsz Pileckiego odbędzie się w Częstochowie i w Gdańsku. Częstochowski Marsz odbędzie się po raz pierwszy i podobnie jak w poprzednich miastach rozpocznie się Mszą Świętą w Bazylice Archikatedralnej Św. Rodziny o godzinie 12. Po niej pochód przejdzie ul. Krakowską oraz alejami NMP pod tablicę ku czci Pileckiego przy al. Wolności 33. Tam nastąpi uroczyste odsłonięcie tablicy, złożenie kwiatów oraz okolicznościowe przemówienia. Z kolei Gdańsk obchody rozpocznie już 21 maja Biegiem Pileckiego, który zorganizowany będzie w nietypowy sposób – uczestnicy będą biec ze związanymi od przodu dłońmi. Bieg rozpocznie się o godzinie 10 w Parku Oruńskim, a tuż po nim odbędą się zajęcia praktyczne z survivalu połączone z wykładem, piknik rodzinny, oraz koncert. Dzień później już po raz trzeci marsz przejdzie ulicami miasta. Rozpocznie go Msza Święta w Kościele św. Brygidy o godzinie 11. Po niej pochód wyruszy spod Pomnika ks. Jankowskiego, a zakończy się około godziny 13:00 pod Pomnikiem „Tym co za polskość Gdańska”.

Wrocław

Ostatni Marsz odbędzie się we Wrocławiu w środę 25 maja, w rocznicę zamordowania pułkownika. Marsz wyruszy o godzinie 20:30 spod placu Solnego skąd przejdzie pod pomnik Pileckiego przy Promenadzie Staromiejskiej. Tam o 21:15 odbędzie się Wieczornica zorganizowana przez Stowarzyszenie Odra-Niemen.

FILM: W stolicy powstanie muzeum upamiętniające Żołnierzy Wyklętych i więźniów politycznych PRL. - Żołnierze Wyklęci przez blisko pół wieku przedstawiani byli jako bandyci. Tak piętnowała ich władza - mówił minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro podczas uroczystego podpisania aktu utworzenia muzeum. Jak dodał, powołanie tej instytucji do istnienia to wypełnienie testamentu zmarłego prezydenta Lecha Kaczyńskiego.

TVN24

Rotmistrz Witold Pilecki – ochotnik do Auschwitz

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 Witold Pilecki wraz z dwoma współwięźniami uciekł z Auschwitz. Do obozu trafił dobrowolnie niespełna 3 lata wcześniej.

Rotmistrz Pilecki wszedł w "kocioł" podczas łapanki na stołecznym Żoliborzu. Był 19 września 1940. Został zatrzymany w kamienicy na ul. Wojska Polskiego 40. Wylegitymował się dokumentami Tomasza Serafińskiego, ukrywającego się żołnierza polskiego. Wywieziono go do obozu Auschwitz. Za drutami znalazł się w nocy z 20 na 21 września. Otrzymał numer 4859.

Więcej o Witoldzie Pileckim w serwisie specjalnym - Żołnierze Wyklęci >>>

Rotmistrz miał zdobyć wiarygodne informacje na temat zbrodni hitlerowskich, stworzyć konspirację wojskową wśród więźniów i zdobyć informację na temat tworzonych przez Niemców obozów koncentracyjnych. W czasie tej samej łapanki został aresztowany Władysław Bartoszewski.

Dobrowolny więzień

Pilecki zbierał i przekazywał materiały wywiadowcze przez wypuszczanych na wolność więźniów. Przygotował pierwszą tajną notę na temat ludobójstwa w Auschwitz. Zorganizował w Auschwitz Związek Organizacji Wojskowych (ZOW). Więźniowie, głównie byli żołnierze, tworzyli tzw. piątki. Każda taka grupa rozbudowywała swoją siatkę konspiracyjną, nie wiedząc nic o istnieniu innych "piątek". Był to oryginalny pomysł Pileckiego. Później ZOW był budowany na wzór organizacji wojskowych. Jego dowódcą został płk Kazimierz Heilman-Rawicz z ZWZ-AK. ZOW - wedle zamysłu Pileckiego - miał przygotować powstanie w obozie.

"Serafiński" nie ograniczał się tylko do działalności wywiadowczej i konspiracyjnej. Doprowadził do porozumienia organizacji politycznych działających w Auschwitz. Do symbolicznego spotkania doszło w Wigilię 1941 roku. Uczestniczyli w nim m.in. działacz lewicowy, były poseł i więzień brzeski Stanisław Dubois oraz Jan Mosdorf, przywódca Obozu Radykalno-Narodowego.

Ucieczka z obozu

Wiosną 1943 roku Niemcy zaczęli rozpracowywać organizacje konspiracyjne w obozie. W ręce oprawców wpadało coraz więcej członków obozowego ruchu oporu. Zapadła decyzja o wywiezieniu "starych" więźniów w głąb Rzeszy. Wtedy Pilecki zdecydował się na ucieczkę. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku zdołał zbiec wraz z dwoma współwięźniami. Wzdłuż toru kolejowego doszli do Soły, a następnie do Wisły, przez którą przepłynęli znalezioną łódką.

W latach 1943-44 Pilecki służył w oddziale III Kedywu KG AK. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii "Warszawianka", później dowodził jednym z oddziałów zgrupowania Chrobry II, w tzw. Reducie Witolda.

Po upadku Powstania Warszawskiego trafił do niemieckiego oflagu VII A w Murnau. Po zakończeniu wojny dołączył do 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. W październiku 1945 roku, na osobisty rozkaz gen. Andersa, wrócił do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą na rzecz 2 Korpusu. Jesienią 1945 roku zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i 2 Korpusu więzionych w obozach NKWD i deportowanych do ZSRS.

Prowadził również wywiad w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego (MBP), MON i MSZ. Nie zareagował na rozkaz gen. Władysława Andersa polecający mu opuszczenie Polski w związku z zagrożeniem aresztowania. Rozważał skorzystanie z amnestii w 1947 roku, ostatecznie postanowił się jednak nie ujawniać.

Proces Witolda Pileckiego. Fot. Wikipedia

Stalinowski sąd i zbrodnia komunistyczna

8 maja 1947 został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, torturowany i oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji. 3 marca 1948 przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces tzw. grupy Witolda. Rotmistrz Pilecki został oskarżony o nielegalne przekroczenie granicy, posługiwanie się fałszywymi dokumentami, brak rejestracji w Rejonowej Komendzie Uzupełnień, nielegalne posiadanie broni palnej, prowadzenie działalności szpiegowskiej na rzecz gen. Andersa oraz przygotowywanie zamachu na grupę dygnitarzy MBP.

Zarzut o przygotowywanie zamachu Pilecki stanowczo odrzucił, zaś działania wywiadowcze uznał za działalność informacyjną na rzecz 2 Korpusu, za którego oficera wciąż się uważał. Podczas procesu przyznał się do pozostałych zarzutów. Prokuratorem oskarżającym Pileckiego był mjr Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego ppłk Jan Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK), sędzią kpt. Józef Brodecki. Skład sędziowski był niezgodny z ówczesnym prawem.

Skazany

15 marca 1948 rotmistrz został skazany na karę śmierci. Prezydent Bolesław Bierut nie zgodził się na ułaskawienie. O wstawiennictwo proszono też ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewkicza, byłego więźnia KL Auschwitz.

- On jednak nie zrobił nic. A nawet przywłaszczył sobie legendę rotmistrza. To przecież o Cyrankiewiczu mówiono, że tworzył konspirację w oświęcimskim obozie. To była nieprawda - mówił w Polskim Radiu Jacek Pawłowicz, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej.

Wyrok wykonano 25 maja w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Rotmistrz został zamordowany strzałem w tył głowy. Miejsce pochówku rotmistrza pozostało nieznane. Prawdopodobnie zwłoki zakopano na wysypisku śmieci koło Cmentarza Powązkowskiego (tzw. kwatera Ł - łączka). Do roku 1989 wszelkie informacje o dokonaniach i losie rotmistrza Pileckiego podlegały w PRL cenzurze. Brytyjski historyk Michael Foot zaliczył go do jednego z sześciu najodważniejszych ludzi ruchu oporu podczas II wojny światowej.

pp/Stowarzyszenie Koliber