Laureaci Literackiej Nagrody Nobla [dokumentacja]

1901 r. - Sully Prudhomme (Francja) - za "wybitne osiągnięcia poetyckie, a zwłaszcza za idealizm, doskonałość artystyczną oraz niezwykłe połączenie duchowości i intelektu".

1902 r. - Theodor Mommsen (Niemcy) - za "monumentalną 'Historię Rzymu', dzieło najwybitniejszego żyjącego historyka".

1903 r. - Bjoernstjerne Bjoernson (Norwegia) - za "wzniosłą i różnorodną poezję, która zawsze odznaczała się świeżością natchnienia i niezwykłą czystością ducha", a także "talent epicki i dramatyczny".

1904 r. - Jose Echegaray y Eizaguirre (Hiszpania) i Frederic Mistral (Francja) - w uznaniu jego zasług "dla odrodzenia tradycji hiszpańskiego dramatu"; za "świeżość i oryginalność pełnych natchnienia utworów poetyckich, prawdziwie oddających realia życia oraz ducha narodu".

1905 r. - Henryk Sienkiewicz (Polska) - za "wybitne osiągnięcia w dziedzinie epiki i rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu".

1906 r. - Giosue Carducci (Włochy) - za "głęboką wiedzę i krytyczny umysł, ale przede wszystkim za twórczą energię, świeżość stylu i siłę liryczną, tak charakterystyczną dla jego poetyckich arcydzieł".

1907 r. - Rudyard Kipling (Wielka Brytania) - za "zmysł obserwacyjny, dojrzałość idei i wybitny talent prozatorski".

1908 r. - Rudolf Eucken (Niemcy) - za "poszukiwanie prawdy, przenikającą wszystko siłę myśli, szeroki horyzont, bystrość i sugestywność, z którymi bronił on i rozwijał filozofię idealistyczną".

1909 r. - Selma Lagerloef (Szwecja) - "w hołdzie wielkiemu idealizmowi, błyskotliwej wyobraźni i duchowej przenikliwości, które wyróżniają jej utwory".

1910 r. - Paul Heyse (Niemcy) - za "artyzm i idealizm, które demonstrował na przestrzeni całej swojej długiej i płodnej twórczo drogi jako poeta liryczny, dramaturg, powieściopisarz i autor znanych na całym świecie nowel".

1911 r. - Maurice Maeterlinck (Belgia) - za "wielostronną działalność literacką, a w szczególności utwory dramatyczne, wyróżniające się bogactwem wyobraźni i poetycką fantazją"

1912 r. - Gerhard Hauptmann (Niemcy) - za "jego płodną, różnorodną i wybitną działalność w dziedzinie sztuki dramatycznej"

1913 r. - Rabindranath Tagore (Indie) - za "pełne głębokiego uczucia, oryginalne i przepiękne wiersze, w których z wyjątkowym mistrzostwem wyraziło się jego myślenie poetyckie, będące - według jego własnych słów - częścią literatury Zachodu".

1914 r. - nagrody nie przyznano.

1915 r. - Romain Rolland (Francja) - za "wielki idealizm utworów literackich, za współczucie i za umiłowanie prawdy, z którą opisuje on różne charaktery ludzkie".

1916 r. - Verner von Heidenstam (Szwecja) - jako "najbardziej widocznego przedstawiciela nowej ery w literaturze światowej".

1917 r. - Karl Gjellerup i Henrik Pontoppidan (Dania) - za "prawdziwe opisanie życia współczesnej Danii".

1918 r. - nagrody nie przyznano.

1919 r. - Carl Spitteler (Szwajcaria) - za "niezrównany epos 'Wiosna olimpijska'".

1920 r. - Knut Hamsun (Norwegia) - za powieść "Błogosławieństwo ziemi"

1921 r. - Anatol France (Francja) - za "błyskotliwe osiągnięcia literackie wyróżniające się wykwintnością stylu, głębokim humanizmem i prawdziwie galijskim temperamentem".

1922 r. - Jacinto Benavente (Hiszpania) - za "błyskotliwe mistrzostwo z jakim kontynuuje tradycje hiszpańskiego dramatu".

1923 r. - William Butler Yeats (Irlandia) - za "uduchowioną twórczość poetycką, oddającą w najwyższej formie artystycznego ducha narodu".

1924 r. - Władysław Reymont (Polska) - "za wybitny polski epos narodowy 'Chłopi'".

1925 r. - George Bernard Shaw (Irlandia) - za "twórczość naznaczoną idealizmem i humanizmem, za przenikliwą satyrę, która często łączy się z wyjątkowym pięknem poetyckim".

1926 r. - Grazia Deledda (Włochy) - za "poetyckie dzieła, w których jaskrawą plastycznością opisuje życie jej ojczystej wyspy, a także za głębię w podejściu do ludzkich problemów w całości"

1927 r. - Henri Bergson (Francja) - jako znak "uznania dla jego jaskrawych i podtrzymujących wiarę w życie idei, a także dla wyjątkowego mistrzostwa, z jakim te idee były wcielane".

1928 r. - Sigrid Undset (Norwegia) - za "niezapomniany opis norweskiego średniowiecza".

1929 r. - Thomas Mann (Niemcy) - "przede wszystkim za wielką powieść +Buddenbrookowie+, która stała się klasyką współczesnej literatury, i której popularność nieustannie rośnie".

1930 r. - Sinclair Lewis (USA) - za "szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżniała się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha".

1931 r. - Erik Axel Karlfeldt (Szwecja) - za "wybitne osiągnięcia literackie, w szczególności za idealizm, doskonałość artystyczną, a także niezwykłe połączenie duchowości i talentu".

1932 r. - John Galsworthy (Anglia) - za "wielką sztukę prozatorską, której szczytem jest 'Saga rodu Forsyte'ów'".

1933 r. - Iwan Bunin (Rosja) - za "surowe mistrzostwo, z którym rozwija on tradycje klasycznej literatury rosyjskiej".

1934 r. - Luigi Pirandello (Włochy) - za "twórczą śmiałość i wynalazczość w odrodzeniu sztuki dramatycznej i scenicznej".

1935 r. - nagrody nie przyznano.

1936 r. - Eugene O'Neill (USA) - za "prawdziwość i głębię utworów dramatycznych, traktujących w nowy sposób gatunek tragedii".

1937 r. - Roger Martin du Gard (Francja) - za "siłą artystyczną i prawdę w przedstawieniu człowieka, a także najbardziej odczuwalnych problemów współczesnego życia".

1938 r. - Pearl Buck (USA) - za "wspaniały epicki opis życia chińskich chłopów i za biograficzne arcydzieła".

1939 r. - Frans Sillanpaa (Finlandia) - za "głębokie przeniknięcie w życie fińskich chłopów i wyborne opisanie ich obyczajów w więzi z przyrodą".

1940 - 1943 r. - nagrody nie przyznano.

1944 r. - Johannes Jensen (Dania) - za "rzadko spotykaną siłę i bogactwo poetyckiej wyobraźni połączone z duchowym umiłowaniem nauki i odrębnością stylu twórczego".

1945 r. - Gabriela Mistral (Chile) - za "poezję prawdziwego uczucia, czyniącą jej imię symbolem idealistycznych dążeń dla całej Ameryki Łacińskiej".

1946 r. - Hermann Hesse (Szwajcaria) - za "szlachetnie podniosłą i różnorodną poezję, która zawsze wyróżnia się świeżością natchnienia i rzadko spotykaną czystością ducha".

1947 r. - Andre Gide (Francja) - za "głębokie i znakomite artystycznie utwory, w których ludzkie problemy przedstawione są z nieustraszony umiłowaniem prawdy i głęboką przenikliwością psychologiczną".

1948 r. - T. S. Eliot (Wielka Brytania/ USA) - za "wydatny wkład nowatorski we współczesną poezję".

1949 r. - William Faulkner (USA) - za "znaczny i unikatowy z artystycznego puntu widzenia wkład w rozwój współczesnej powieści amerykańskiej".

1950 r. - Bertrand Russel (Wielka Brytania) - za to, że "jest jednym z najbłyskotliwszych przedstawicieli racjonalizmu i humanizmu, nieustraszonym bojownikiem o wolność słowa i wolność myśli na Zachodzie".

1951 r. - Paer Lagerkvist (Szwecja) - za "siłę artystyczną i absolutną niezależność sądów pisarza, który próbował w swej twórczości odnaleźć odpowiedź na wieczne pytania stojące przed ludzkością".

1952 r. - Francois Mauriac (Francja) - za "głęboką przejrzystość duchową i siłę artystyczną, którą ukazuje w swoich powieściach dramat ludzkiego życia".

1953 r. - Winston Churchill (Wielka Brytania) - za "wielkie mistrzostwo utworów o charakterze historycznym i biograficznym, a także błyskotliwą sztukę oratorską, z pomocą której bronił najwyższych ludzkich wartości".

1954 r. - Ernest Hemingway (USA) - za utwór "Stary człowiek i morze".

1955 r. - Halldor Laxness (Islandia) - za "wyrazistą siłę epicką, która odrodziła wielką sztukę prozatorską Islandii".

1956 r. - Juan Ramon Jimenez (Hiszpania) - za "poezję liryczną, wzór wielkiego ducha".

1957 r. - Albert Camus (Francja) - za "ogromny wkład w literaturę, ukazującą znaczenie ludzkiego sumienia".

1958 r. - Boris Pasternak (ZSRR) - za "znaczące osiągnięcia we współczesnej poezji lirycznej, a także za kontynuowanie tradycji wielkiej prozy rosyjskiej".

1959 r. - Salvatore Quasimodo (Włochy) - za "poezję liryczną, która z klasyczną żywiołowością wyraża tragiczne doświadczenie naszych czasów".

1960 r. - Saint-John Perse (Francja) - za "wzniosłość i obrazowość", które "odzwierciedlają uwarunkowania naszych czasów".

1961 r. - Ivo Andric (Jugosławia) - za "siłę daru epickiego, pozwalającą w pełni odsłonić ludzkie losy i problemy związane z historią jego kraju".

1962 r. - John Steinbeck (USA) - za "realistyczny i poetycki dar, połączony z subtelnym humorem i ostrym widzeniem spraw socjalnych".

1963 r. - Jorgos Seferis (Grecja) - za "wybitne utwory liryczne, oddające pokłon światu starożytnych Hellenów".

1964 r. - Jean-Paul Sartre (Francja) - za "bogatą w idee, przesiąkniętą duchem wolności i poszukiwaniami prawdy twórczość, mającą ogromny wpływ na nasze czasy".

1965 r. - Michaił Szołochow (ZSRR) - za "siłę artystyczną i prawdziwość epopei o dońskim kozactwie w przełomowych dla Rosji czasach".

1966 r. - Samuel Agnon (Izrael), Nelly Sachs (Szwecja) - za "głęboko oryginalną sztukę prozatorską, przenikniętą żydowskimi motywami ludowymi"; za "wybitne utwory liryczne i dramatyczne, analizujące los narodu żydowskiego".

1967 r. - Miguel Angel Asturias (Gwatemala) - za "wybitne osiągnięcia twórcze, u podłoża których leży zainteresowanie obyczajami i tradycją Indian Ameryki Łacińskiej".

1968 r. - Yasunari Kawabata (Japonia) - za "mistrzostwo pisarskie, które oddaje istotę japońskiej świadomości".

1969 r. - Samuel Beckett (Irlandia) - za to, że w "nowych dla dramatu i prozy formach ukazuje wzniosłość człowieka w jego skrajnym opuszczeniu".

1970 r. - Aleksandr Sołżenicyn (ZSRR) - za "siłę moralną, zaczerpniętą z tradycji wielkiej literatury rosyjskiej".

1971 r. - Pablo Neruda (Chile) - za "poezję, która z nadzwyczajną siłą wyraża los całego kontynentu".

1972 r. - Heinrich Boell (Niemcy Zachodnie) - za "twórczość, w której szeroki ogląd rzeczywistości łączy się z wielką sztuką tworzenia charakterów, twórczość, która stała się ważnym wkładem w odrodzenie niemieckiej literatury".

1973 r. - Patrick White (Australia) - za "epickie i psychologiczne mistrzostwo, dzięki któremu odkryty został nowy literacki kontynent".

1974 r. - Eyvind Johnson, Harry Martinson (Szwecja) - za "sztukę powieściową, przeglądającą się w czasie i przestrzeni i służącą wolności"; za "twórczość, w której jest wszystko - od kropli rosy po kosmos".

1975 r. - Eugenio Montale (Włochy) - za "znaczące osiągnięcia w poezji, która odznaczała się przenikliwością oraz wyrażaniem zupełnie pozbawionych iluzji poglądów na życie".

1976 r. - Saul Bellow (USA) - za "humanizm i subtelną analizę współczesnej kultury".

1977 r. - Vicente Aleixandre (Hiszpania) - za "wybijającą się twórczość poetycką, która odzwierciedla sytuację człowieka w kosmosie i we współczesnym społeczeństwie i stanowi świadectwo odrodzenia hiszpańskiej poezji w okresie międzywojennym".

1978 r. - Isaac Bashevis Singer (USA) - za "pełną uczucia sztukę prozatorską, która wyrastając z polsko-żydowskich tradycji kulturowych porusza jednocześnie odwieczne problemy".

1979 r. - Odiseas Elitis (Grecja) - za "twórczość poetycką, która w nurcie greckiej tradycji z odczuwalną siłą i intelektualną precyzją maluje walkę człowieka o wolność i niezależność".

1980 r. - Czesław Miłosz (Polska) - za to, że "z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie wystawiony jest człowiek w świecie ostrego konfliktu".

1981 r. - Elias Canetti (Wielka Brytania) - za "utwory, odznaczające się światopoglądowym bogactwem i siłą artystyczną".

1982 r. - Gabriel Garcia Marquez (Kolumbia/ Meksyk) - za "powieści i opowiadania, w których fantazja i realizm łączą się w złożony świat poezji, odzwierciedlającej życie i konflikty całego kontynentu".

1983 r. - William Golding (Wielka Brytania) - za "powieści, które dopomagają zrozumieć warunki funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie".

1984 r. - Jaroslav Seifert (Czechosłowacja) - za prace "przenikniętą zmysłowością, otwartością i bogactwem kreatywnej fantazji, która daje obraz ludzkiej niezłomności i wielostronności".

1985 r. - Claude Simon (Francja) - za "połączenie w swej twórczości porządków: poetyckiego i malarskiego", a także za "głębokie zrozumienie roli czasów w przedstawianiu człowieka".

1986 r. - Wole Soyinka (Nigeria) - za to, że "w szerokiej perspektywie kulturowej i z poetyckim kolorytem kształtuje dramat istnienia".

1987 r. - Iosif Brodski (ZSRR/ USA) - za "uniwersalne wartości całokształtu twórczości".

1988 r. - Nadżib Mahfuz (Egipt) - jako ten, który "przez swoje dzieła bogate w niuanse (...) stworzył arabski styl narracji, który można zastosować do całości gatunku ludzkiego".

1989 r. - Camilo Jose Cela (Hiszpania) - za "bogatą i mocną prozę, która z powściągliwym współczuciem ukazuje bezbronne istnienie człowieka".

1990 r. - Octavio Paz (Meksyk) - za "namiętne pisarstwo z szerokimi horyzontami, cechującymi się inteligencją emocjonalną i humanistyczną uczciwością".

1991 r. - Nadine Gordimer (RPA) - "przez swą wspaniałą epikę stała się wielkim dobrodziejstwem dla ludzkości".

1992 r. - Derek Walcott (Saint Lucia) - "za poetycki całokształt wielkiej jasności, wspartej historyczną wizją, wynikiem wielokulturowego zaangażowania".

1993 r. - Toni Morrison (USA) - za to, że "w powieściach charakteryzujących się siłą wizji literackiej i poetyckich wartości, przedstawia najważniejsze problemy amerykańskiej rzeczywistości".

1994 r. - Kenzaburo Oe (Japonia) - za "siłę i poezję w tworzeniu wyimaginowanego świata, w którym życie i mit składają się na poruszający obraz sytuacji człowieka we współczesnym świecie".

1995 r. - Seamus Heaney (Irlandia) - za "dzieła o lirycznej piękności i etycznej głębi, które chwalą cuda dnia codziennego i żywą przeszłość".

1996 r. - Wisława Szymborska (Polska) - za "poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości".

1997 r. - Dario Fo (Włochy) - "rywalizuje z błaznami średniowiecznymi w krytykowaniu władzy oraz popieraniu godności uciskanych".

1998 r. - Jose Saramago (Portugalia) - za dzieło, które "przypowieściami, podtrzymywanymi przez wyobraźnię, współczucie i ironię, stale umożliwia nam pojmowanie iluzorycznej rzeczywistości".

1999 r. - Guenter Grass (Niemcy) - jako ten, który "portretuje zapomnianą twarz historii".

2000 r. - Gao Xingjian (Francja/ Chiny) - "za dzieło o uniwersalnej istotności, gorzkim wglądzie oraz językowy geniusz, które otworzyły nowe ścieżki przed chińskim powieściopisarstwem i dramatem".

2001 r. - V. S. Naipaul (Wielka Brytania) - za "malowanie zmierzchu imperiów z perspektywy moralisty".

2002 r. - Imre Kertesz (Węgry) - za "powieści, które przeciwstawiają osobiste doświadczenie jednostki wobec brutalnej bezstronności historii".

2003 r. - John Maxwell Coetzee (RPA) - za "analityczną błyskotliwość".

2004 r. - Elfriede Jelinek (Austria) - za "demaskowanie absurdalności stereotypów społecznych w powieściach i dramatach".

2005 r. - Harold Pinter (Wielka Brytania) - za "odkrywania przepaści pod codzienną gadaniną i wymuszanie wejścia do zamkniętych przestrzeni ucisku".

2006 r. - Orhan Pamuk (Turcja) - "w poszukiwaniu melancholijnej duszy swego rodzinnego miasta odkrył nowe symbole zderzenia i przenikania się kultur".

2007 r. - Doris Lessing (Wielka Brytania) - "jej epicka proza jest wyrazem kobiecych doświadczeń".

2008 r. - Jean-Marie Gustave Le Clezio (Francja/ Mauritius) - za "nowe odkrycia, poetycką przygodę i sensualną ekstazę, badanie człowieczeństwa ponad i poza granicami cywilizacji".

2009 r. - Herta Mueller (Niemcy) - "łączy intensywność poezji i szczerość prozy przedstawia świat wykorzenionych".

2010 r. - Mario Vargas Llosa (Peru) - za "odwzorowanie struktur władzy i stanowcze obrazy indywidualnego oporu, buntu i porażki".

2011 r. - Tomas Transtroemer (Szwecja) - za "zwięzłe, przejrzyste obrazy, które dają nam świeży dostęp do rzeczywistości".

2012 r. - Mo Yan (Chiny) - "z halucynacyjnym realizmem łączy opowieści ludowe, historię i współczesność".

REKLAMA

2013 r. - Alice Munro (Kanada) - "mistrzyni współczesnego opowiadania".

2014 r. - Patrick Modiano (Francja) - za "sztukę pamięci i dzieła, w których uchwycił najbardziej niepojęte ludzkie losy i odkrywał świat czasu okupacji".

2015 r. - Swietłana Aleksijewicz (Białoruś) - za "polifoniczny pomnik cierpienia i odwagi naszych czasów".