Polacy ratujący Żydów odznaczeni przez prezydenta

Posłuchaj

W 75. rocznicę powstania Żegoty prezydent odznaczył Polaków ratujących Żydów - relacja Karola Darmorosa (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jak dodał prezydent, o wydarzeniach, które miały miejsce podczas II wojny światowej, należy mówić "wyraźnie - kto był zbrodniarzem, a kto był bohaterem. Kto wykazał się miłosierdziem, a kto był draniem zasługującym na potępienie".

Prezydent przypomniał, że blisko 10 lat temu ówczesny prezydent Lech Kaczyński - jako pierwszy polski prezydent - odznaczył 53 Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, "podkreślając tak mocno rolę, jaką tysiące Polaków odegrały w tamtym dziele braterstwa, ratowania czegoś, co ja nazywam Rzeczpospolitą przyjaciół, Polski, która istniała przed II wojną światową, w której obok siebie mieszkały różne narodowości, ale przede wszystkim mieszkali między sobą Polacy i Żydzi (...) Cieszę się, że mogę kontynuować dzieło rozpoczęte przez Lecha Kaczyńskiego" - powiedział Andrzej Duda.

- Wspominamy dziś 75. rocznicę powstania Rady Pomocy Żydom "Żegota" - pierwszej i jedynej instytucjonalnej, państwowej formy pomocy Żydom w okresie II wojny światowej - powiedział Duda przypominając postaci Zofii Kossak-Szczuckiej i Wandy Krahelskiej, które "były inicjatorami powstania tej niezwykle ważnej instytucji, a właściwie niezwykle ważnego dzieła - miłosierdzia, pomocy, braterstwa i bohaterstwa".

- To one, będąc świadkami zagłady, jakiej podlegała społeczność żydowska mieszkająca w Rzeczypospolitej (...) zdecydowały się 27 września 1942 r. na utworzenie Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom, który później stał się 4 grudnia tego samego roku Radą Pomocy Żydom "Żegota". To one wyszły z tą ideą i ją zrealizowały. Dwa wielkie nazwiska polskiej historii, dwa wielkie nazwiska w relacjach Polsko-Żydowskich - mówił Andrzej Duda.

Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk określił Polaków, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów jako "współczesnych polskich świętych". - Budujemy dzisiaj wspólnotę pamięci i wdzięczności. Pamięci o tych, którzy nie wahali się oddać wszystko, aby współbracia ocaleli, którzy ponieśli za to najwyższą cenę, którzy zostali zamordowani tak jak wspomniana przez pana prezydenta rodzina Ulmów. Budujemy też wspólnotę wdzięczności, zarówno wobec tych, którzy zginęli, jak i w stosunku do tych, którzy są wśród nas - powiedział.

Podczas uroczystości "za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, za wybitne zasługi w obronie godności, człowieczeństwa i praw ludzkich" Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali: Zofia Barutowicz-Worwa, Zofia Bublik, Alicja Drzał, Janina Kisiel-Dmetrecka, Zofia Krzyżanowska, Lucjanna Kuźnicka, Marianna Kwiatkowska, Stanisław Leszczyński, Wiktor Rogoziński, Zofia Sienieńska, Helena Szarek, Kazimiera Trębacz; pośmiertnie: Tadeusz Karczmarczyk oraz Wincentyna i Stanisław Wolscy.

4 grudnia 1942 r. utworzona została w Warszawie Rada Pomocy Żydom "Żegota". Działając w skrajnie trudnych warunkach - od jesieni 1941 r. za pomoc ukrywającym się Żydom groziła kara śmierci - udzieliła wsparcia materialnego około 4 tys. osobom, ponadto zdobywała dokumenty (ok. 50 tys.), szukała mieszkań i kryjówek dla uciekinierów z gett. W miarę możliwości starała się również zapewnić im opiekę medyczną. Dzięki wysiłkom Ireny Sendlerowej i jej referatu opieką udało się objąć 2,5 tys. żydowskich dzieci wyprowadzonych z warszawskiego getta.

Działająca do początku 1945 r. Rada Pomocy Żydom była jedyną w okupowanej przez Niemców Europie instytucją państwową ratującą Żydów od zagłady. Została uhonorowana medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata przyznawanym przez Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie.

pr