Zginęli, bo pomagali Żydom w czasie II wojny światowej. Uhonorowano pośmiertnie rodzinę Kurpielów

Uroczystość odbyła się w Nietkowie w pow. zielonogórskim, gdzie z córką mieszka 86-letnia pani Maria. Z powodu stanu zdrowia nie mogła ona przyjechać do Poznania, by odebrać odznaczenia dla rodziców podczas gali organizowanej przez poznański oddział IPN.

- Franciszka i Stanisław Kurpielowie zostali zamordowani za pomoc Żydom (….) Pomagali mimo tego, że mieli szóstkę dzieci, to było wielkie ryzyko, aby pomagać Żydom w czasie II wojny światowej. Niemcy w październiku 1941 r. wydali dekret mówiący o karze śmieci dla tych, którzy nie tylko pomagali dłuższy czas, ale w ogóle, którzy w jakikolwiek sposób wspierają Żydów i państwo Kurpielowie zdecydowali się na ten heroiczny czyn mimo, że mieli szóstkę dzieci – powiedział podczas uroczystości z-ca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma.

Mateusz Szpytma Franciszka i Stanisław Kurpielowie zostali zamordowani za pomoc Żydom (….) Pomagali mimo tego, że mieli szóstkę dzieci, to było wielkie ryzyko, aby pomagać Żydom w czasie II wojny światowej

- Wszystko pamiętam, jakby to było wczoraj (…) ja już bym nie chciała widzieć i słyszeć, chcę by to skończyło się. To są okropne wspomnienia. Nie ma dnia, żebym nie płakała – powiedziała wzruszona pani Maria Tkaczyk, wspominając czasy wojenne.

Muzeum Historii Żydów Polskich Polin informuje, że w okresie okupacji niemieckiej Stanisław i Franciszka Kurpielowie mieszkali z sześciorgiem dzieci w folwarku Leoncin koło Krasiczyna (woj. podkarpackie).

W 1942 r. Niemcy spędzili do majątku bydło pochodzące z kontyngentów. Do jego pilnowania skierowani zostali Żydzi z getta w Przemyślu. Nawiązali oni kontakt ze Stanisławem Kurpielem, który zgodził się ich ukrywać. Ogółem Kurpielowie pomagali ok. 30 Żydom, wśród nich rodzinom Rubinfeldów, Golingerów, Spieglów i Rubinów.

Dramatyczna historia rodziny Kurpielów

Początkowo Żydzi byli ukrywani w jednej kryjówce, która znajdowała się pod domem. Wejście zamaskowano pod klatką z królikami stojącą przy ścianie domu. W lecie 1943 r. Kurpielowie wybudowali następną kryjówkę – pod podłogą w stajni. Wejście znajdowało się pod żłobem. Było przykryte deską i zasypane słomą.

21 V 1944 r. ok. 20 ukraińskich policjantów otoczyło zabudowania Kurpielów i je przeszukało. Następnie wyprowadzili przed dom polską rodzinę i Żydów znalezionych w kryjówkach. Żydów rozstrzelano, tylko jednej osobie udało się uciec z miejsca kaźni - przeżyła okupację.

Stanisława i Franciszkę Kurpielów zabrano do więzienia gestapo w Przemyślu. Miesiąc później oboje zostali rozstrzelani w forcie w Lipowicy.

Z ustaleń historyków na podstawie relacji świadków tych dramatycznych wydarzeń wynika, że rodzina Kurpielów mogła zostać zdradzona przez któregoś z sąsiadów lub podejrzenia Niemców wzbudziły duże zakupy żywności, które pani Franciszka robiła w Przemyślu.

- Przyznanie tego orderu nastąpiło krótko przed katastrofą Smoleńską (przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego) i pierwsze wręczenie było w lutym 2010 r., ale wtedy rodzina nie mogła się stawić. Potem nastąpiła jak wiemy katastrofa i to odznaczenie było w kancelarii prezydenta. Teraz poprosił mnie pan prezydent, abym te odznaczenia, które są z roku 2010 i te późniejsze wręczył w różnych częściach kraju. To jest kolejne miejsce, gdzie przekazuje czy osobom wprost odznaczonym, czy ich bliskim, tak jak w tym przypadku, te odznaczenia – powiedział dr Szpytma.

"Takich ludzi już po prostu nie ma"

Burmistrz Czerwieńska Piotr Iwanus powiedział, że to ważne wydarzenia dla gminy.

Piotr Iwanus Takich ludzi już po prostu nie ma. To są ostatnie osoby, które doczekały takich dni, żeby w wolnej Polsce otrzymać podziękowania od Polaków za ich heroiczną działalność w czasie II wojny światowej, za ich poświęcenie dla ratowania życia drugiego człowieka 

- Takich ludzi już po prostu nie ma. To są ostatnie osoby, które doczekały takich dni, żeby w wolnej Polsce otrzymać podziękowania od Polaków za ich heroiczną działalność w czasie II wojny światowej, za ich poświęcenie dla ratowania życia drugiego człowieka – dodał.

Burmistrz zapowiedział, że będzie zachęcał autorów monografii Czerwieńska, by wznowić to wydawnictwo i ująć w nim wspomnienia osób, które przeżyły wojnę i były podczas niej wzorem dla postępowania dla innych.

W środę w południe w Poznaniu rozpocznie się gala wręczenia Odznaczeń Państwowych Krzyży Komandorskich Orderu Odrodzenia Polski za bohaterską postawę w ratowaniu Żydów podczas II wojny światowej oraz Nagród Honorowych Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej "Świadek Historii" – będzie to ósma ich edycja.

Podczas uroczystości odbędzie się pokaz filmu "Operacja Tannenberg" – dokumentu o polskich społecznikach z czasów międzywojennych XX w. wymordowanych przez Niemców na początku wojny.

Order Odrodzenia Polski ustanowiony został w 1921 r. Jest nadawany, także pośmiertnie, za wybitne zasługi położone w służbie państwu i społeczeństwu, a zwłaszcza za szczególne osiągnięcia w działalności publicznej podejmowanej z pożytkiem dla kraju.

koz