Dziś Wielkanoc prawosławnych i wiernych innych obrządków wschodnich

Posłuchaj

Ksiądz Paweł Potoczny, proboszcz parafii grekokatolickiej w Cyganku-Żelichowie opowiada o obchodach świąt wielkanocnych (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Wielkanoc w Kościele zachodnim i wschodnim przypada w tym samym terminie tylko raz na jakiś czas (tak było np. przed rokiem). W obu obrządkach data tego święta wyliczana jest nieco inaczej. Przeważnie prawosławni świętują Wielkanoc później, maksymalnie nawet pięć tygodni po katolikach.

Nad ranem w niedzielę w cerkwiach zakończyły się kilkugodzinne jutrznie paschalne i liturgie, rozpoczynające się o północy. Zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa przewodniczył takim uroczystościom w katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny w Warszawie.

Przed rozpoczęciem jutrzni najpierw do tej katedry, a stamtąd do wielu prawosławnych parafii w całym kraju dotarł Św. Ogień z Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie, po raz dziewiąty przywieziony do kraju przez delegację polskiej Cerkwi. W tym roku przewodniczył tej delegacji biskup hajnowski Paweł.

W Kościele prawosławnym i Kościołach wschodnich w Wielką Sobotę odprawia się nabożeństwo północne (połunoszcznicę). To początek świętowania Wielkiej Nocy.

Następnie, w trakcie uroczystej procesji, trzykrotnie okrąża się cerkiew z ikoną Chrystusa w grobie. To wyjście na spotkanie Zbawiciela. Na końcu duchowny podchodzi do zamkniętych drzwi świątyni i ogłasza: "Christos Woskresie" ("Chrustus Zmartwychwstał"). Na co tłum odpowiada: "Woistinu Woskriesie" ("Zaprawdę Zmartwychwstał").

W cerkwi rozpoczynają się jutrznia i trwająca nawet 5 godzin Święta Liturgia. Wtedy święci się Artos - duży pszeniczny chleb, rozdawany wiernym w Niedzielę Przewodnią, pierwszą po Wielkanocy. Kawałki chleba przechowywane są jako wielka świętość, na wyjątkowe w danym roku okazje. O świcie wszyscy wracają do domu i często od razu rozpoczynają świąteczne śniadanie, dzieląc się jajkiem. Zaczyna się od pokarmów z koszyka, podobnie jak każdy następny posiłek w kolejne dni świąt. 

Święta Wielkanocne trwają trzy dni. We wtorek prawosławni i grekokatolicy odwiedzają groby swoich najbliższych. 

W Grecji Tydzień Paschalny otwiera zwyczaj puszczania latawców. Na Kresach Wschodnich jeszcze do niedawna żywa była tradycja wybitek i taczanek. W jajecznej bitwie trzeba rozbić swoim jajkiem jajko przeciwnika, przegrany traci je na rzecz zwycięzcy. 

Sobór biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (PAKP) w wielkanocnym orędziu skierowanym do wiernych i duchowieństwa zwraca uwagę na znaczenie wiary we współczesnym świecie, jak i tragiczne dla wiernych Cerkwi w naszym kraju wydarzenia z lat 30. i 40. ubiegłego wieku. W 1938 r. w ramach tzw. akcji polonizacyjno-rewindykacyjnej prowadzonej przez władze na Chełmszczyźnie i południowym Podlasiu zburzono jedną trzecią obiektów sakralnych Cerkwi, a protesty prawosławnej ludności tłumiła policja. 

"Przybycie Św. Ognia do Polski i naszej Cerkwi jest swojego rodzaju błogosławieństwem i podziękowaniem za to, co przeszli nasi ojcowie i matki" - napisali hierarchowie w orędziu. "Dzisiaj wspominamy to, abyśmy pośród różnego rodzaju pokus współczesnego świata mogli zachowywać swoją wiarę, unikać niedowiarstwa i nie tracić wiary w przyszłość, w ludzi i siebie samych. Tak jak w ciągu całej historii naszej Cerkwi, tak też i dzisiaj Zmartwychwstanie Chrystusa wypełnia nas nadzieją i wiarą" - podkreślili.

Świętują też grekokatolicy

Wielkanoc świętują w niedzielę również wierni innych obrządków wschodnich, np. grekokatolicy z Podkarpacia.

Główne nabożeństwo rezurekcyjne w greckokatolickiej archidiecezji przemysko-warszawskiej odbyło się w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Przemyślu. W liście pasterskim biskupi greckokatoliccy w Polsce zaapelowali, by Wielkanoc przeżywać nie "powierzchownie" a "z głęboką wiarą". Hierarchowie zaznaczyli, że Zmartwychwstanie Pańskie przypomina o konieczności zwrócenia uwagi na "troski drugiego człowieka".

Na Podkarpaciu grekokatolicy uczestniczyli w nabożeństwach wielkanocnych m.in. w Komańczy, Mokrem i Zyndranowej. - W ich trakcie modlono się o pokój i wzajemne zrozumienie - powiedział ks. Andrzej Żuraw, dziekan sanocki i proboszcz parafii greckokatolickiej w Komańczy.

Niedzielne śniadanie wielkanocne, to u wielu wiernych pierwszy obfity posiłek po tygodniu bardzo ścisłego postu, a dla niektórych - nawet po miesiącu bez spożywania mięsa. W niektórych rodzinach śniadanie rozpoczyna się bardzo wcześnie rano, od razu po powrocie z nocnych uroczystości w cerkwiach.

Podobnie jak u katolików, śniadanie wielkanocne zaczyna się od dzielenia święconym w Wielką Sobotę jajkiem. Wśród wielu potraw na stole są też tradycyjna pascha, zwana też w północno-wschodniej Polsce paską.

Grekokatolicy oceniają, że mieszka ich w Polsce 300 tysięcy. Kościół ten jest w jedności z papieżem Staroobrzędowców jest około dwóch tysięcy. Wielu żyje na Suwalszczyźnie.

Z okazji Wielkanocy życzenia prawosławnym i grekokatolikom złożył przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, arcybiskup Stanisław Gądecki. 

Pół miliona wiernych w Polsce

W Białymstoku tradycyjnie organizowane są dwa śniadania wielkanocne przygotowywane przez cerkiewne organizacje i bractwa dla osób potrzebujących: samotnych, rodzin w trudnej sytuacji materialnej i bezdomnych.

Przedstawiciele polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Dane te uznawane są jednak przez hierarchów PAKP za niemiarodajne.

Administracyjnie Kościół greckokatolicki w naszym kraju tworzą: archidiecezja przemysko-warszawska, którą kieruje abp Eugeniusz Popowicz i diecezja wrocławsko-gdańska pod przewodnictwem biskupa Włodzimierza Juszczaka. Liczba grekokatolików w Polsce szacowana jest na ok. 50 tys.

ms