79. rocznica likwidacji "Pawiaka". 30 lipca wysłano z więzienia ostatni transport więźniów

Podczas drogi bez wody i świeżego powietrza setki więźniów udusiło się. Gestapo spaliło ich ciała na stacji kolejowej w Skierniewicach. Wielu więźniów z tego transportu nie przeżyło obozów koncentracyjnych.

Pawiak stanowił największe niemieckie więzienie polityczne w okupowanej Polsce. Przetrzymywano w nim nie tylko więźniów politycznych, ale także jeńców wojennych, wbrew konwencjom międzynarodowym. Były tam osoby zatrzymane w łapankach, również kobiety i dzieci. Na Pawiaku Niemcy więzili między innymi: Macieja Rataja, Janusza Kusocińskiego, św. Maksymiliana Kolbego, Hankę Ordonównę, Irenę Sendlerową i Janusza Korczaka.

Miejsce kaźni

Według szacunków historyków, w latach 1939-1944 przez więzienie przeszło około 100 tysięcy osób. Z tej liczby około 37 tysięcy zostało zamordowanych w egzekucjach, między innymi w lesie w Palmirach, część zginęła podczas przesłuchań w siedzibie Gestapo w alei Szucha bądź zmarła w celach i więziennym szpitalu. Pozostałych, około 60 tysięcy osób, wywieziono do niemieckich obozów koncentracyjnych, najwięcej do Auschwitz-Birkenau.

Po spacyfikowaniu Powstania Warszawskiego na Woli, Niemcy rozstrzelali pozostałych więźniów Pawiaka. 20 sierpnia ewakuowali niemiecką załogę więzienia, a następnego dnia wysadzili w powietrze Pawiak oraz sąsiadujące z nim budynki.

Brutalna likwidacja Pawiaka i zacieranie śladów zbrodni, jakich dopuszczali się Niemcy przez 5 lat okupacji w tym więzieniu, to jedno z najtragiczniejszych wydarzeń, jakie zapisały się na kartach historii Warszawy.

Posłuchaj

W audycji Polskiego Radia z 1980 roku były więzień Pawiaka Marian Karczewski wspominał, że ostatnim dniom przed ewakuacją towarzyszyła wyjątkowo napięta atmosfera (IAR) 0:26

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

• Wyrok na Franza Bürkla, bestialskiego oprawcę z Pawiaka

dz/IAR