Wilanów. Drzewka pamieci za ratowanie Żydów

Jedno z drzewek poświęcono pamięci szwedzkiego dyplomaty Raoula Wallenberga, drugie - Jozsefa Antalla seniora, pełnomocnika rządu Królestwa Węgier w latach 1939-44, trzecie - Henryka Sławika, radnego Katowic, działacza organizacji polskich uchodźców na Węgrzech po 1939 roku.

Uroczystość zorganizowano w rocznicę 100. urodzin Raoula Wallenberga, który w 1944 r. uratował na Węgrzech ok. 100 tys. Żydów.

Zobacz serwis specjalny - Wallenberg>>>

Antall i Sławik w czasie II wojny światowej - podobnie jak Wallenberg - ratowali na Węgrzech Żydów. Pomagali też Polakom. Każde drzewko zostało opatrzone tabliczką informującą, kogo upamiętnia.
Drzewka, w parku na przedpolu pałacu wilanowskiego, posadzili wspólnie ambasadorzy Węgier, Szwecji i Izraela: Robert Kiss, Staffan Herrstroem i Zvi Rav-Ner.
Mówiąc o Wallenbergu ambasador Węgier podkreślił, że jest on "przykładem jak pozostać człowiekiem w warunkach nieludzkich". "Wspominając go musimy też pamiętać o "polskich i węgierskich Wallenbergach", którzy ryzykując życie swoje i bliskich nie wahali się udzielić pomocy prześladowanym" - mówił Robert Kiss.

REKLAMA

Raoul Wallenberga od lipca 1944 roku pełnił funkcję sekretarza szwedzkiej ambasady w Budapeszcie. W tym czasie istniała tam licząca ponad 200 tys. osób gmina żydowska - jedno z ostatnich większych skupisk Żydów w Europie Środkowej. Wallenberg dostarczał prześladowanym Żydom szwedzkie dokumenty, akty chrztu i paszporty. W taki sposób, wspólnie z działaniami Nuncjatury Apostolskiej w Budapeszcie, Szwedzkiego i Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zdołano ocalić ok. 100 tysięcy Żydów.

W styczniu 1945 Wallenberg został aresztowany przez NKWD. Oskarżono go o szpiegostwo i wywieziono do Moskwy. Przez kolejne lata los szwedzkiego dyplomaty pozostawał nieznany.
W 1957 roku po latach starań rząd szwedzki uzyskał od strony radzieckiej informację, że "więzień Wallenberg" zmarł 17 lipca 1947 na atak serca. Wallenberg został najprawdopodobniej zamordowany, bo Sowietom nie udało się go zwerbować. W ostatnich latach pojawiły się przypuszczenia, że Waldenberg zginął, bo znal prawdę o mordzie katyńskim. Dyplomata mógł poznać dokumenty, sporządzone przez węgierskich biegłych, które odpowiedzialnością za zgładzenie polskich oficerów obarczały Sowietów.

Henryk Sławik, był dziennikarzem, społecznikiem i działaczem politycznym. Wziął udział w trzech powstaniach śląskich i akcji plebiscytowej. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się na Węgry, gdzie został prezesem Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi; był też jednym z reprezentantów polskiego rządu na emigracji. Organizował przerzuty Polaków do armii polskiej na Zachodzie. Uratował, wyrabiając fałszywe dokumenty, ok. 5 tys. polskich Żydów, którzy trafili na Węgry. Został aresztowany przez Niemców w lipcu 1944 r. zginął rozstrzelany 25 lub 26 sierpnia 1944 r. w obozie w Mauthausen.
Józef Antall senior, węgierski polityk, we wrześniu 1939 r. w imieniu rządu węgierskiego organizował pomoc dla polskich uchodźców przybyłych na Węgry, m.in. polskie szkoły w Balatonboglar. Stworzył też w Vac ośrodek dla młodzieży żydowskiej z Polski. Aresztowany przez Niemców w 1944 r. Zmarł w 1974 r. w Budapeszcie.

mch

REKLAMA