Polacy na obczyźnie pamiętają o grobach rodaków

Posłuchaj

Biało-czerwone znicze zapłoną na lwowskich cmentarzach - relacja Witolda Banacha ze Lwowa (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W Gruzji o rodakach, którzy zmarli na Kaukazie pamiętają polscy dyplomaci i przedstawiciele Polonii.
W wielu regionach Gruzji znaleźć można polskie cmentarze. Spoczywają na nich zesłańcy, którzy trafili na Kaukaz po powstaniach Listopadowym i Styczniowym. Głównie żołnierze, przymusowo wcieleni do carskiej armii.
W Lagodechi na granicy gruzińsko-azerbejdżańskiej znajduje się grób polskiego naukowca i podróżnika Ludwika Młokosiewicza. To on w tym rejonie założył pierwszy na Kaukazie park krajobrazowy. Dziś świeczkę na mogile Młokosiewicza zapalił mieszkający w Lagodechi producent filmowy Jerzy Ciemnołoński. - Młokosiewicz nauczył miejscową ludność sadownictwa, pszczelarstwa i uprawy tytoniu. Bardzo się zasłużył dla tego regionu - przypomina Jerzy Ciemnołoński.
Znicze zapłonęły również w Tbilisi, obok symbolicznego obelisku upamiętniającego tragicznie zmarłego prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego.

Lwów na biało-czerwono

Cmentarze Łyczakowski i Orląt Lwowskich rozświetlą się w piątek na biało-czerwono. Wszystko za sprawą 10. już akcji "Światełko pamięci dla Cmentarza Łyczakowskiego".
Pomysłodawczyni akcji Beata Kost wyjaśnia, że w 2004 roku, pracując w Polskim Radiu Lwów rozpoczęła akcję mającą na celu uczczenie pamięci Polaków, którzy tworzyli Lwów. Jak wspomina, zrealizowała cykl audycji podczas których przypomniano zasłużone dla Lwowa postacie. Przy tej okazji zaproponowała, by 1 listopada zapalić znicze na grobach Polaków.
Podczas pierwszej akcji na Cmentarzu Łyczakowskim zapłonęło 500 biało-czerwonych zniczy. W tym roku między innymi dzięki polskiemu konsulatowi we Lwowie na polskich grobach zapłonie aż 40 tysięcy lampek.
Konsul we Lwowie Jan Żur podkreśla, że akcja ma unikatowy charakter, ponieważ jest hołdem dla osób, które tworzyły niepowtarzalny charakter Lwowa. Rozpalane będą znicze na mogiłach zapomnianych, nieodwiedzanych, w których spoczywają znakomici Polacy.
Akcję wpiera również Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Jej sekretarz Andrzej Krzysztof Kunert podkreśla, że biało-czerwona łuna nad polską nekropolią ma niezwykle symboliczny wymiar. Ta akcja, zdaniem profesora Kunerta, pomaga też zachęcić do troski i opieki na polskimi mogiłami rozsianymi poza granicami obecnej Polski.
W akcję włącza się bardzo wielu Polaków mieszkających we Lwowie, między innymi Ada Mandziuk, która podkreśla, że jest to bardzo wzruszająca chwila, kiedy Polacy zapalają znicze na polskich grobach, których nikt już nie odwiedza.
Biało-czerwone lampki na grobach na Cmentarzach Łyczakowskim i Orląt Lwowskich od rana rozpalają harcerze, wspierani przez 50-osobową grupę młodzieży z Liceum Ogólnokształcącego imienia Władysława Jagiełły w Płocku. Gościem honorowym akcji będzie ambasador Rzeczpospolitej w Kijowie Henryk Litwin.

Ofiary II wojny światowej w Belgii

Na mogiłach polskich żołnierzy w całej Belgii składane będą w piątek wiązanki kwiatów, zapłoną też znicze. Pracownicy ambasady i konsulatu, a także nasi rodacy każdego roku pamiętają o tych, którzy zginęli podczas drugiej wojny światowej.
W Belgii są 22 polskie cmentarze wojenne, a na nich 429 grobów. Spoczywają tam głównie żołnierze generała Stanisława Maczka. Dowodzona przez niego I Dywizja Pancerna wyzwoliła spod okupacji niemieckiej belgijskie miasta.
- Największy polski cmentarz wojskowy jest w Lommel - mówi konsul generalny Piotr Adamiuk. Tam pochowano 257 żołnierzy. Ponadto na polskich cmentarzach w Belgii spoczywa kilku lotników, jest też kilka grobów Polaków, którzy brali udział w belgijskim ruchu oporu i zostali rozstrzelani. - Na wszystkich grobach zostaną złożone wieńce - zapewnia w rozmowie z Polskim Radiem Piotr Adamiuk. Konsulat dba o to, by groby były utrzymane w dobrym stanie. Ma pełną dokumentację, ze zdjęciami nagrobków. Wszystkie cmentarze są opisane.

W Chicago bez zniczy

Dzień Wszystkich Świętych uroczyście obchodzi również amerykańska Polonia. W Stanach Zjednoczonych najwięcej polskich grobów jest w Chicago.
Święty Wojciech jest patronem największego polskiego cmentarza w USA, na którym spoczywa około trzysta tysięcy osób. Oprócz polskich grobów można tutaj znaleźć nagrobki Czechów, Słowaków i Amerykanów. Nekropolia działa od 1872 roku, powstała specjalnie z myślą o emigrantach..
W Stanach Zjednoczonych ze względu na przepisy o bezpieczeństwie nie można na grobach zapalać zniczy. - To kolejne zderzenie naszej tradycji, kultury i prawa amerykańskiego. Ze względów praktycznych i bezpieczeństwa, nie można palić zniczy na cmentarzu. Próbujemy je przemycać, zapalamy je ukradkiem, potem jednak znikają - mówi ksiądz Jacek Wrona.
Natomiast największy polski cmentarz weteranów znajduje się w Pensylwanii przy Sanktuarium Matki Boskiej zwanym potocznie Amerykańską Częstochową.

Ofiary stalinowskiej represji w Rosji

Niemal we wszystkich zakątkach Rosji płoną dziś znicze na mogiłach Polaków. W ten sposób przedstawiciele Polonii i dyplomaci uczcili pamięć zmarłych rodaków.
Po całej Federacji Rosyjskiej rozsiane są groby polskich: zesłańców, jeńców wojennych i ofiar stalinowskich represji.
Na cmentarzu w Katyniu, gdzie spoczywa blisko 5 tysięcy oficerów zamordowanych przez NKWD, znicze zapalają przedstawiciele smoleńskiej Polonii. Jak podkreślają, w ten sposób oddają hołd wszystkim, którzy stracili życie na rosyjskiej ziemi.
Także w Moskwie zapłonęły znicze na cmentarzach, na których znajdują się symboliczne groby dowódców i żołnierzy Armii Krajowej, rozstrzelanych już po zakończeniu wojny.

Cmentarze wojenne we Włoszech

We Włoszech polskie groby to przede wszystkim cztery cmentarze wojenne, na których pochowani zostali polegli w walkach 2. Korpusu generała Władysława Andersa. Nasi rodacy spoczywają też na cywilnych cmentarzach licznych miast i miasteczek na całym Półwyspie Apenińskim
Na najbardziej znanym polskim cmentarzu wojennym na Monte Cassino msza za zmarłych odprawiona zostanie w uroczystość Wszystkich Świętych. Na pozostałych trzech - w Loreto, Bolonii i Casamassima na południu Włoch - znicze zapłoną w sobotę, to jest w Dzień Zaduszny.
W Rzymie nie brak polskich nazwisk na nagrobkach na najstarszym cmentarzu Campo Verano, a na nowszym Prima Porta istnieje od kilkudziesięciu lat polska działka. Mieszkający w Rzymie Polacy spotkają się tam w listopada o 16.00 przy kaplicy poświęconej w 1991 przez Jana Pawła II. On sam, jak wiadomo, pochowany został w podziemiach bazyliki św. Piotra, a od beatyfikacji grobowiec jego znajduje się w kaplicy św. Sebastiana.

Znicze na Północy mimo braku święta

W krajach skandynawskich na polskich grobach zapłoną dzisiaj znicze zapalone przez Polaków, choć 1 listopada nie jest tam świętem. Jedynie w Finlandii i w Szwecji obchodzi się Wszystkich Świętych, ale wypada ono 2 listopada.
W Skandynawii jest kilkaset polskich grobów z czasów II wojny światowej - najwięcej w Szwecji i Norwegii. Opiekują się nimi polskie placówki dyplomatyczne i organizacje polonijne.
Większość grobów w Szwecji kryje szczątki byłych więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych przewiezionych w ostatnich dniach wojny i zaraz po niej do tego neutralnego kraju. Było ich niemal 15 tysięcy. Dla wielu wolność przyszła jednak za późno. W Szwecji są też mogiły marynarzy polskich okrętów podwodnych internowanych po wrześniu 1939 roku.
Z kolei w Norwegii są cmentarze żołnierzy Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich walczącej w 1940 roku o Narvik oraz marynarzy polskich okrętów wojennych. Natomiast w głębi znajdują się rozrzucone, bezimienne najczęściej, mogiły Polaków osadzonych w hitlerowskich obozach pracy.
W Danii zapłoną znicze na grobach lotników polskich, których samoloty uczestniczące w nalotach na Niemcy i lotach do Polski strącono nad tym krajem.
Na Islandii w Reykjaviku jest kwatera z grobami marynarzy statku handlowego "Wigry", który zatonął w sztormie w 1942 roku koło wyspy.
W Helsinkach znicze upamiętnią groby Polaków byłych rosyjskich wojskowych, którzy zginęli na fińskiej ziemi w 1918 roku - jak informuje nagrobny napis "...w drodze do Polski".

IAR, bk