79. rocznica akcji bojowej "Kutschera". Damian Sitkiewicz: misternie przygotowany plan
2023-02-01, 17:15
- Kutschera chciał pozostać anonimowy, Niemcy dobrze wiedzieli, że struktury polskiego państwa podziemnego są dobrze rozwinięte i jest ono w stanie skutecznie działać, tego się obawiali - mówił w Polskim Radiu 24 Damian Sitkiewicz (Biuro Badań Historycznych IPN).
79 lat temu, tuż obok obecnej siedziby Ministerstwa Sprawiedliwości, oddział specjalny Kedywu AK "Pegaz" przeprowadził akcję, w której zginął kat Warszawy Franz Kutschera.
Jako szef SS i policji w Warszawie zarządzał masowe egzekucje ludności cywilnej. Niemcy dokonywali ich publicznie w centrum miasta. Sam Kutschera pozostawał anonimowy. Pod obwieszczeniami o rozstrzeliwanych Polakach widniał jedynie podpis "Dowódca SS i Policji na Dystrykt Warszawski". Bez imienia i nazwiska.
"Kutschera zapisał się krwawymi zgłoskami w historii Polski"
Damian Sitkiewicz omówił szczegóły wydarzeń z 1 lutego 1944. Jak zauważył, wyrok był wykonany przez przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego, struktury istniejącej od początku okupacji, stąd też właściwsze jest używanie określenia "akcja", a nie "zamach".
- Wykonano wyrok na człowieku, który szkodził polskiemu społeczeństwu, polskiej konspiracji, siał terror od września 1943 r., od kiedy został szefem policji SS w dystrykcie warszawskim. Franz Kutschera zapisał się krwawymi zgłoskami w historii Polski, w historii Warszawy, nazywany był "katem Warszawy". To z jego polecenia niemalże codziennie odbywały się na terenie Warszawy egzekucje, które miały charakter masowy. Według oficjalnych danych niemieckich zamordowano ponad 1,7 tys. osób, faktycznie ofiar było ponad 5 tys. - przypominał.
Gość audycji zwracał uwagę, że nazwisko Kutschery nie pojawiało się na niemieckich obwieszczeniach o egzekucjach. - Trzeba było tego człowieka odnaleźć, zorientować się, kim on jest, rozpoznać, sprawdzić dokumenty przez ludzi związanych z podziemiem. Było to misternie wykonane - podkreślał.
Posłuchaj
Akcję Bojową "Kutschera" przeprowadzono 1 lutego 1944 r. o godzinie 9.10 rano w Alejach Ujazdowskich przed budynkami 23 i 25. Trwała zaledwie minutę i 40 sekund. Uczestniczyło w niej 12 żołnierzy AK: Hanna Rewska "Hanka", Maria Stypułkowska "Kama", Elżbieta Dziębowska "Dewajtis", Bronisław Pietraszewicz "Lot" - dowódca akcji, Stanisław Huskowski "Ali", Zdzisław Poradzki "Kruszynka", Michał Issajewicz "Miś", Marian Senger "Cichy", Henryk Humięcki "Olbrzym", Zbigniew Gęsicki "Juno", Bronisław Hellwig "Bruno" i Kazimierz Sott "Sokół".
Śmierć poniosło czterech uczestników akcji - "Lot" i "Cichy" zmarli na skutek odniesionych ran; "Juno" i "Sokół", osaczeni przez Niemców na moście Kierbedzia, skoczyli w nurt Wisły i zginęli zastrzeleni.
Straty okupanta wynosiły pięciu zabitych i dziewięciu rannych. Niemcy nałożyli na Warszawę kontrybucję w wysokości 100 milionów złotych. Po kilku odwetowych egzekucjach na początku lutego zaprzestali publicznych rozstrzeliwań na ulicach Warszawy.
Więcej w zapisie audycji.
* * *
Audycja: Temat dnia / Gość PR24
Prowadzący: Tadeusz Płużański
Gość: Damian Sitkiewicz
Data emisji: 01.02.2023
Godzina emisji: 15.08
PR24/ka/kor