Zygmunt II August. Ostatni Jagiellon na polskim tronie
– Wiek XVI, złoty wiek Polski przysłonił niewątpliwie błędy, które Zygmunt August na tronie popełnił – zaznaczała prof. Maria Bogucka.
2025-02-20, 05:45
20 lutego1530 roku został koronowany na króla 10-letni Zygmunt II August, ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów na polskim tronie, autor Unii Lubelskiej.
Powiązany Artykuł
450. rocznica zawarcia Unii Lubelskiej - zobacz serwis specjalny
Historycy podkreślają, że czasy, w których przyszło panować Zygmuntowi Augustowi sprzyjają pozytywnej ocenie władcy. – Wiek XVI, złoty wiek Polski przysłonił niewątpliwie błędy, które Zygmunt August na tronie popełnił – zaznaczała prof. Maria Bogucka w aud. Elizy Bojarskiej "Królowie polscy".
Zygmunt August urodził się 1 sierpnia 1520 roku w Krakowie. Władzę objął w dość nietypowy sposób, jeszcze za życia ojca. Już jako 10-latek został koronowany vivente rege, czyli za życia poprzedniego władcy na króla Polski. Wybór ten spotkał się ze znacznym buntem wśród szlachty – Zygmunt Stary musiał zapewnić, że po jego śmierci odbędzie się normalna elekcja na króla. Zygmunt August faktyczną władzę objął w 1548 roku.
Posłuchaj
Kochliwy król
Jako 23-latek zawarł związek małżeński z Elżbietą Austriaczką z Habsburgów. Małżeństwo nie było udane, głównie ze względu na chorobę Elżbiety, która zmarła w 1545 roku. Król jednak znalazł kolejną wybrankę – Barbarę Radziwiłłównę, która słynęła z dość rozwiązłego, jak na tamte czasy, stylu życia.
REKLAMA
– Wszystko wskazuje na to, że początek tego romansu miał raczej zmysłowy charakter – mówił prof. Zbigniew Kuchowicz w aud. Elizy Bojarskiej. – Barbara była po prostu piękną i dość swobodnie prowadzącą się kobietą, a Zygmunt August był jej rówieśnikiem, bardzo lubiącym kobiety.
Zygmunt August szybko zakochał się w Barbarze, uznając ją za kobietę swojego życia. Związek z Barbarą był dla niego ważniejszy od królewskiej godności i korony, ponieważ postanowił potajemnie ją poślubić. Ślub ten, który został ujawniony dopiero po śmierci Zygmunta Starego, faktycznie wywołał niemałe zamieszanie. Oburzona magnateria określiła związek ten wręcz mezaliansem.
Posłuchaj
Ocena polityki
Dziełem Zygmunta Augusta była unia lubelska i powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Profesor Henryk Wisner zarzuca mu jednak, że Zygmunt August nie dopilnował szczegółów dotyczących porozumienia między Polską a Litwą, m.in. w kwestii elekcji. Mogło wynikać to z jego ciągłej nadziei na przedłużenie rodu Jagiellonów. Zygmunt August nie doczekał się potomka ani z Elżbietą Austriaczką z Habsburgów, ani z Barbarą Radziewiłłówną, ani nawet z poślubioną później jej siostrą Katarzyną.
Zygmunt August jako władca państwa polsko-litewskiego musiał mierzyć się z dużą różnorodnością religijną. Sam był katolikiem, choć jego hulaszczy tryb życia świadczył o tym, że nie trzymał się zasad wiary zbyt ściśle. Jego rządy przypadały na czas silnych ruchów reformacyjnych w Europie, co wymagało umiarkowania w decyzjach dotyczących wiary.
REKLAMA
– Cechował go realizm polityczny – tłumaczyła prof. Jolanta Choińska-Mika w aud. Andrzeja Sowy "Na historycznej wokandzie". – Wiedział, że w tej sytuacji wyznaniowej Rzeczpospolitej, w tej układzie społeczno-politycznym, przymus religijny, pójście w ślady przywódców zachodnioeuropejskich oznaczałoby tak naprawdę wojnę domową.
Posłuchaj audycji z cyklu "Historia na opak", w której dr Janusz Osica i prof. Henryk Samsonowicz dyskutują na temat tego, co by było, gdyby Zygmunt August dał się przekonać do reformacji.
Posłuchaj
Kontrowersyjny władca
Okres rządów Zygmunta Augusta wciąż wzbudza kontrowersje i niemożliwa jest jednoznaczna ocena panowania ostatniego z Jagiellonów.
– Niewątpliwie myślał kategoriami nie dnia dzisiejszego, wyłącznie swojego panowania, ale ewidentnie od lat 60., a może i nawet wcześniej, zaczął myśleć kategoriami pewnej schedy, dziedzictwa, jakie może po sobie zostawić – zaznaczała prof. Jolanta Choińska-Mika.
REKLAMA
– Błędy popełnione przez niego bardzo zaważyły na sytuacji polskiej, a przede wszystkim na dalszym kierunku rozwojowym – podkreślała prof. Maria Bogucka. – Był to człowiek bardzo egocentryczny, skoncentrowany przez pierwszą połowę swojego życia na życiu osobistym, co u władcy jest niedopuszczalne. Zygmunt August pozostanie postacią kontrowersyjną, nie jest to postać jednoznaczna.
Źródło: Polskie Radio
REKLAMA