Raport NIK: premier nie ma skutecznego nadzoru nad służbami specjalnymi

Posłuchaj

Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski: podejmowane przez kolegium ds. Służb Specjalnych decyzje nie były weryfikowane (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jak poinformował we wtorek rzecznik NIK Paweł Biedziak, z raportu wynika m.in., że premier, który zgodnie z przepisami jest zobowiązany do nadzoru nad służbami specjalnymi, pozbawiony jest ważnych instrumentów do tego nadzoru. Według kontrolerów NIK szef rządu nie ma pełnej wiedzy na temat procedur wewnętrznych obowiązujących w służbach specjalnych ani na temat kontroli poprawności działań operacyjno-rozpoznawczych w konkretnych sprawach.
- W istocie więc ustawodawca zobowiązał premiera do nadzoru nad służbami specjalnymi, dając mu ograniczone możliwości zweryfikowania przekazywanych przez służby informacji co do treści oraz sposobu ich uzyskania. Taki stan prawny powoduje, że w wielu obszarach służby specjalne, pozbawione zewnętrznego cywilnego nadzoru, kontrolują same siebie - powiedział prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski.
Izba przypomina też, że funkcję organu opiniodawczo-doradczego w sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności służb specjalnych sprawuje Kolegium do Spraw Służb Specjalnych. NIK stwierdziła jednak, że decyzje podejmowane przez Przewodniczącego Kolegium czyli premiera, w formie poleceń kierowanych do szefów służb specjalnych, organów administracji i członków Kolegium, "w znacznym stopniu nie były następnie weryfikowane, bo nie pozwalały na to obowiązujące przepisy".

TVN24/x-news

- Zdaniem Izby brak systemowego rozwiązania służącego monitorowaniu stopnia realizacji ocen i opinii Kolegium jak również decyzji Przewodniczącego Kolegium, pozbawia te organy możliwości bieżącej analizy wykorzystania zajętych przez Kolegium stanowisk oraz ich przydatności do realizacji zadań przez służby specjalne - dodał Biedziak.
Rzecznik NIK zaznaczył, że szczegółowe wyniki kontroli objęte są tajemnicą państwową.

W oczekiwaniu na reformy

Nadzór nad służbami specjalnymi należy, według prawa, do premiera. Może on powołać ministra, który będzie to koordynował, ale to stanowisko nie zostało obsadzone od lat.

Donald Tusk zapowiadał reformę służb specjalnych. Na razie do Sejmu trafiły tylko projekty ustaw o ABW i AW. Zajmuje się nimi podkomisja powołana przez komisje: spraw wewnętrznych oraz ds. służb specjalnych.
ABW ma według tych projektów stać się służbą bardziej analityczną niż prowadzącą postępowania i ma się specjalizować we wczesnym rozpoznawaniu zagrożeń, przeciwdziałaniu terroryzmowi, ochronie informacji niejawnych i w kontrwywiadzie. Zadania Agencji Wywiadu w zasadzie nie zmieniają się. Projekt porządkuje przepisy jej dotyczące. Nowością jest np. umożliwienie, w ramach wykonywania zadań AW na obszarze Polski, realizacji czynności operacyjno-rozpoznawczych także za pośrednictwem SKW, a nie tylko ABW - jak obecnie.

PAP, IAR, bk