Kryzysy marokańskie – świat na skraju wojny
Kryzysy marokańskie były typowym przykładem agresywnej polityki międzynarodowej Niemiec, która stała się jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej. Z drugiej strony pozwoliły Wielkiej Brytanii i Francji przezwyciężyć odwieczne antagonizmy i zawiązać tzw. entente cordiale.
2016-11-04, 06:06
Posłuchaj
Na przełomie XIX i XX wieku terenem wielkiej rozgrywki dyplomatycznej europejskich mocarstw stało się Maroko. Przeciw dominującej na tym terenie Francji wystąpiły inne potęgi kolonialne, przede wszystkim Wielka Brytania i Niemcy.
Entente cordiale
Niemcy, spóźnione w kolonialnym wyścigu, rozpaczliwie chwytały się każdej okazji do zdobycia kontroli nad białymi plamami kuli ziemskiej. Zagrożenie ze strony niemieckiej Weltpolitik skłoniło dwóch odwiecznych rywali, Wielką Brytanię i Francję, do współpracy. W kwietniu 1904 roku oba kraje podpisały tzw. entente cordiale. Anglicy uznali protektorat Paryża nad Marokiem, w zamian otrzymując wolną rękę na terenie Egiptu.
Wilhelm II w Tangerze
W marcu 1905 roku do Tangeru niespodziewanie zawitał cesarz Niemiec Wilhelm II. Wygłosił tam przemówienie, w którym stwierdził: "Przedmiotem mojej wizyty jest powiadomienie wszystkich, że jestem zdecydowany uczynić, co tylko w mej mocy dla obrony interesów Niemiec w Maroku, uważając zarazem sułtana za władcę całkowicie niezależnego, z którym pragnę porozumieć się celem zabezpieczenia tychże interesów". Cesarz domagał się, na wzór chiński, równości wszystkich państw w dostępie do Maroka. Tym samym zapoczątkował I kryzys marokański.
Konferencja w Algeciras
Międzynarodowa konferencja, mająca załagodzić spór, zebrała się w styczniu 1906 roku w Algeciras. Była to klęska dyplomacji niemieckiej. Stanowcze poparcie interesów francuskich przez Wielką Brytanię i brak zainteresowania Rosji spowodowały izolację Niemiec. Konferencja podtrzymała niezależność Maroka i rolę "francuskiego żandarma". Pierwszy poważny test trwałości entente cordiale wypadł pomyślnie.
REKLAMA
II kryzys marokański
Problem Maroka pozostał jednak nierozwiązany. Bunty przeciwko sułtanowi i zamieszki wewnętrzne przyczyniły się do ponownego zaktywizowania Niemiec. W 1911 roku wojska francuskie okupowały stolicę kraju Fez. Niemcy, uznawszy wówczas swoje prawo do ochrony rodaków, wysłały do portu w Agadirze kanonierkę "Panther". Napięcie w stosunkach międzynarodowych sięgnęło zenitu. Niemieckie żądania rekompensaty terytorialnej spotkały się z mobilizacją brytyjskiej floty wojennej.
Kryzys agadirski formalnie zakończył się kompromisem, w rzeczywistości umocnił pozycję Francji w Maroku. 4 listopada 1911 podpisano porozumienie, na mocy którego Niemcy uznali protektorat Francji nad Marokiem, otrzymując w zamian część francuskiego Konga o powierzchni ponad 250 tysięcy kilometrów kwadratowych.
Posłuchaj o przebiegu kryzysów marokańskich w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej".
mjm
REKLAMA