Tatarzy krymscy. Rdzenni mieszkańcy półwyspu
Tatarzy zamieszkiwali Krym od XIII wieku. Od 1783 roku półwysep był integralną częścią Rosji. Szansę na zmianę tej sytuacji Tatarzy dostrzegli dopiero w 1917 roku.
Bartłomiej Makowski
2024-05-18, 05:40
- Po rewolucji październikowej Tatarzy krymscy próbowali utworzyć własne, niezależne państwo – mówił gość audycji Krystyny Bednarz.
Posłuchaj
Kres tym marzeniom przyniosło zajęcie Krymu przez Armię Czerwoną w 1920 roku. Mieszkańców półwyspu, w tym Tatarów, nie ominął żaden z koszmarów wprowadzania komunizmu: masowe mordy, głód, przymusowa kolektywizacja rolnictwa, wynaradawianie i niszczenie kultury, brutalne rozprawy z religią (również z muzułmańskimi duchownymi).
Społeczność krymską podzieliła niemiecka okupacja. Po strasznych doświadczeniach z bolszewizmem, część krymskich Tatarów uznała zajęcie półwyspu przez Wehrmacht w 1941 roku za szansę na normalizację, a nawet uzyskanie niepodległości. Z drugiej strony: wielu Tatarów wstąpiło do sowieckiej partyzantki działającej na półwyspie. Wierność tych ostatnich nie przeszkadzała Stalinowi uznać całej ludności tatarskiej za kolaborantów.
REKLAMA
18 maja 1944 roku rozpoczęła się deportacja Tatarów krymskich do Azji Środkowej. W ramach tej akcji przesiedlono blisko 200 tys. osób.
- To była inicjatywa Ławrientija Berii - słyszymy w audycji z 1993 roku. - Tatarzy byli deportowani do Azji Środkowej i na Sybir, a w ich miejsce osiedlano Rosjan i Ukraińców.
- Ławrientij Beria – oberpolicmajster Stalina
- Wojna krymska. Upadek Świętego Przymierza
- Kim są polscy Tatarzy? Cofnąć się trzeba do XIII wieku
Wywożono wszystkich: mężczyzn, kobiety i dzieci. Deportowanych traktowano w nieludzki sposób. Dochodziło do zbrodni, jak ta na Morzu Azowskim, gdzie umyślnie na pełnym morzu zatopione zostały łodzie z tatarskimi wysiedleńcami na pokładzie.
REKLAMA
Tatarzy trafiali głównie za Ural oraz do Uzbeckiej i Kazachskiej SRR. Przez długie lata nie mogli wrócić do swojej ojczyzny.
- Jeszcze w czasach Związku Radzieckiego formalnie Tatarom pozwalano wracać, a faktycznie robiono wszystko, by oni nie wracali - słyszymy w audycji.
Możliwość powrotu przyniósł dopiero rozpad ZSRR. Dziś Tatarzy stanowią ok. 12 proc. populacji półwyspu. Po wybuchu protestów na Ukrainie w 2013 roku, Tatarzy jednoznacznie opowiadali się za pozostaniem Krymu w składzie państwa. Najgłośniejsze protesty w związku z tym odbyły się w marcu 2014 roku.
Źródło: Polskie Radio
REKLAMA
REKLAMA