Ondraszek. Legendarny książę zbójników
Jako harnaś działał mniej więcej w tym samym czasie co Janosik. Obie postacie obrosły legendą, obie spotkał tragiczny los.
2024-11-13, 05:35
Nie wiemy, kiedy przyszedł na świat książę cieszyńskich zbójników. Pierwszą pewną informacją na jego temat jest data chrztu - 13 listopada 1680 roku. Ondraszek, a właściwie Andrzej Szebasta, urodził się w bogatej chłopskiej rodzinie wójta wsi Janowice.
Zgodnie z tradycją urząd wójta był dziedziczny i sprawował go najstarszy w rodzie. Jednak funkcja nie przypadła Ondraszkowi. W 1709 roku wójtem został jeden z dziewięciorga rodzeństwa Ondraszka, młodszy od niego - Jan. Stąd przypuszczenia, że już wówczas harnaś prowadził zbójeckie życie. Pewne jest, że w 1711 roku został dowódcą bandy rozbójników, złożonej z dezerterów z austriackiej armii.
Posłuchaj
Nie był Robin Hoodem
W górach zbójnicy mogli rozwijać swój łupieżczy fach. Geograficznie trudnodostępny teren sprzyjał ukrywaniu się przed władzą, nie bez znaczenia było nastawienie lokalnej społeczności, która bardziej od miejscowych zbójców nienawidziła poborców podatkowych.
- Każdy bandyta chroni swoją społeczność, bo w ten sposób sam jest chroniony – mówił Witold Vargas w audycji Sławy Bieńczyckiej z cyklu "Sobota z Jedynką". Posłuchaj audycji poświęconej galerii najsłynniejszych karpackich harnasiów.
REKLAMA
Banda Ondraszka nie była romantyczną zbieraniną szlachetnych banitów. Herszt i jego podwładni napadali na dwory i wioski. Zbójnicy nie mieli oporów przed splamieniem sobie rąk ludzką krwią.
Posłuchaj
Straszny koniec zbójnika
Lokalna społeczność nie wydała Ondraszka nawet po wyznaczeniu za niego sowitej nagrody. Zbójnika zdradzili jego kompani. Spiskowi przewodził Jerzy Juraszek, który zgładził swojego harnasia w karczmie Antoniego Horaka w Świadnowie w nocy z 31 marca na 1 kwietnia 1715 roku. Bandyci przewieźli ciało herszta do Frydku, gdzie - jak podaje "Polski słownik biograficzny" Michaela Morysa - zostało poćwiartowane i rozwieszone po okolicy.
Heraklesi i Tezeusze gór
Podobnie jak inni zbójnicy, również Ondraszek stał się nieśmiertelny dzięki folklorowi. Po jego śmierci, tak jak w przypadku Janosika, zaczęły powstawać legendy o bohaterskim zbójcy.
- Legendy o zbójnikach to jedyne na naszych ziemiach przykłady mitu bohaterskiego, zakorzenionego głęboko w tradycji euroazjatyckiej - wyjaśniała etnograf dr Urszula Janicka-Krzywda na antenie Polskiego Radia.
REKLAMA
bm
REKLAMA