Święto Konstytucji 3 Maja
Mija 225 lat od uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Polska ustawa zasadnicza z 1791 roku była pierwszą w Europie. O powstaniu i znaczeniu tego dokumentu Rzeczypospolitej mówili w Polskim Radiu 24 prof. Piotr Ugniewski, historyk z UW i prof. Richard Butterwick-Pawlikowski z Kolegium Europejskiego w Natolinie i University College London.
2016-05-03, 10:03
Posłuchaj
Konstytucja 3 Maja była efektem prac prawodawczych Sejmu Czteroletniego. Powstała w trzeci roku prac Sejmu Wielkiego. Była wynikiem uzgodnienia zmian ustrojowych między królem Stanisławem Augustem i opozycją.
– W XVIII wieku trzeba było dokonać generalnej przebudowy. Przez całe dziesięciolecia nie było to możliwe, z uwagi na sprzeciw sąsiadów, w których interesie nie leżały głębokie zmiany, bo mogłyby sprawić, że Polska stałaby się na powrót aktywnym uczestnikiem gry międzynarodowej i wyrwałaby się spod protektoratu rosyjskiego. Mocarstwa blokowały więc zmiany ustrojowe. Jednak w 1788 roku mamy zwrot w kierunku odzyskania suwerenności, z czego skorzystał Sejm, ponieważ Rosja zaangażowała się w wojnę na dwa fronty z Turcją i Szwecją. Na krótki moment polskie elity mogły działać samodzielnie – tłumaczył prof. Piotr Ugniewski.
Konstytucja 3 Maja zniosła m.in. system wolnych elekcji królów i liberum veto oraz wprowadziła zasadę monarchii dziedzicznej. Zdaniem prof. Richarda Butterwicka-Pawlikowskiego, to przełomowy dokument polski.
Prof. Richard Butterwick-Pawlikowski; Foto: PR24/JW – To było dzieło przełomowe, ponieważ w dłuższej perspektywie dziejowej, konstytucja pokazała światu, że stereotypy i kłamstwa na temat wiecznie anarchistycznych Polaków są nieprawdą. Że Polacy potrafią się cieszyć rządną wolnością, a nie są narodem skazanym na anarchię – utrzymywał gość Polskiego Radia 24.
Z prof. Piotrem Ugniewskim rozmawiał Witold Banach.
Z prof. Richardem Butterwickiem-Pawlikowskim rozmawiał Błażej Prośniewski.
Polskie Radio 24/dds