Jan Łaski. Pierwszy polski kodyfikator prawa
- W czasach działalności Jana Łaskiego istniał ruch kodyfikacji praw, zebrania w jedną księgę podstawowych zasad funkcjonowania ustroju i państwa, do których można było się odwoływać - mówił o "Statucie Łaskiego" prof. Janusz Tazbir na antenie Polskiego Radia.
2025-01-08, 05:40
8 stycznia 1560 roku, zmarł Jan Łaski, prymas, kanclerz wielki koronny, twórca pierwszego polskiego kodeksu praw – "Statutu Łaskiego".
Pochodził z średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Dopiero jego działalność wydźwignęła ród Łaskich do pozycji magnackiej.
- Badacze zarzucają mu ustępliwość wobec własnej rodziny i to, że torował im drogę do majątków i godności. Uważano też, że prowadził zbyt miękką politykę wobec Turcji – wyjaśniał prof. Janusz Tazbir w audycji Elizy Bojarskiej z cyklu "Z dziejów parlamentaryzmu".
Posłuchaj
REKLAMA
Pierwszy po królu
Jako sekretarz królewski brał udział w misjach dyplomatycznych. W 1503 roku otrzymał godność kanclerza, co równało się z przyznaniem mu szerokich uprawnień w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa: uczestniczył między innymi pracach nad konstytucją Nihil Novi i traktatem krakowskim, który określał podległość lenną Prus względem Polski.
Największe zasługi położył jednak w kwestii prawodawstwa. Przyczynił się do pierwszej w historii kraju kodyfikacji prawa. W 1506 roku ukazał się tzw. Statut Łaskiego. Należy jednak podkreślić, że opracowanie kodeksu było zasługą kancelistów podległych kanclerzowi.
- Był człowiekiem bardzo zajętym, dygnitarzem, który opatrzył własnym nazwiskiem zbiór praw – wyjaśniał historyk.
Wielka miłość, wielki zawód
Łaski był gorliwym zwolennikiem kontrreformacji. Przeciwdziałał rozszerzaniu się wpływów luterańskich i kalwińskich w Polsce. Liczył, że schedę po nim przejmie jego bratanek, również Jan, którego przygotowywał do przejęcia po sobie godności prymasowskiej i najwyższych urzędów w państwie. Bratanek wybrał jednak inną drogę: został protestantem. Jego działalność w Polsce i na zachodzie Europy uczyniły z młodszego Jana Łaskiego najsłynniejszego polskiego przedstawiciela reformacji.
REKLAMA
- Bratanek był wielką miłością i wielkim zawodem starego prymasa - mówił prof. Janusz Tazbir.
bm
REKLAMA