Kazimierz Skarżyński. Autor pierwszego raportu o Katyniu
10 czerwca 1962 roku zmarł Kazimierz Skarżyński, Sekretarz Generalny Polskiego Czerwonego Krzyża w czasie II wojny światowej i autor pierwszego raportu o zbrodni katyńskiej.
2024-06-10, 05:45
Kazimierz Skarżyński, autor tego raportu, pochodził z zamożnej, ziemiańskiej rodziny. Przed II wojną światową kierował jedną z największych firm papierniczych w Polsce. W 1940 roku został Sekretarzem Generalnym Polskiego Czerwonego Krzyża.
- Wszystkie polskie organizacje i instytucje zostały przez Niemców zlikwidowane. Jedyną instytucją niezależną w Generalnym Gubernatorstwie pozostał Polski Czerwony Krzyż – wyjaśniała Jolanta Adamska, współautorka książki "Zbrodnia Katyńska. Mord, kłamstwo, pamięć" w audycji Katarzyny Kobyleckiej z cyklu "Naukowy zawrót głowy".
Masowe groby w Katyniu zostały odkryte w 1943 roku po agresji III Rzeszy na ZSRR. Niemcy chcieli wykorzystać sprawę zbrodni do rozbicia porozumienia polsko-radzieckiego. Zdawali sobie sprawę, że wyniki badań ich ekspertów nie będą wiarygodne. Polski Czerwony Krzyż został zaproszony do udziału w badaniach trzy godziny przed odlotem samolotu do Katynia.
- Prezydium PCK znalazło się w bardzo trudnej sytuacji, ponieważ w interesie narodu i rodzin pomordowanych było dokonanie ekshumacji i identyfikacja ofiar - mówiła historyk.
REKLAMA
Na szefa zespołu wyznaczony został Kazimierz Skarżyński. Postawił Niemcom warunki - członkowie ekipy PCK nie będą udzielali wywiadów na potrzeby niemieckiej propagandy, a w przypadku nacisków, które spowodują, że badania nie będą mogły być obiektywne, zespół przerwie pracę.
20 kwietnia 1943 roku Zarząd Główny PCK przesłał do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie raport Kazimierza Skarżyńskiego z pobytu w Katyniu.
Opracowany przez Skarżyńskiego tajny raport ukazał się w czerwcu 1943 roku. W kraju został po raz pierwszy opublikowany w lutym 1989 roku. O jego losach posłuchaj w audycji Bartosza Panka z cyklu "O wszystkim z kulturą".
Posłuchaj
REKLAMA
Po wkroczeniu Armii Czerwonej do Warszawy, Kazimierz Skarżyński ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem. Przeczuwał, że udział w ekshumacji ofiar katyńskich to bilet do więzienia NKWD. Sekretarz Generalny PCK zdecydował się uciekać z kraju.
Przez krótki czas przebywał w Londynie, a następnie w Norymberdze, gdzie prawdopodobnie miał zeznawać przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym. Tak się jednak nie stało. Osiadł w Kanadzie, gdzie spędził resztę życia.
Posłuchaj wspomnień jego córki w audycji Katarzyny Kobyleckiej.
bm
REKLAMA
REKLAMA