NIK krytycznie o bezpieczeństwie pieszych i rowerzystów. Ministerstwo się zgadza z diagnozą

Posłuchaj

Najwyższa Izba Kontroli w raporcie krytykuje system zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego. Według NIK, nie zapewnia on skutecznej ochrony pieszych i rowerzystów. Prezes Izby Krzysztof Kwiatkowski powiedział, że powodem takiej sytuacji jest przede wszystkim obecny stan infrastruktury i jej zbyt powolny rozwój./IAR/.

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

NIK przeprowadziła kontrolę w 38 jednostkach, w tym w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju (obecnie Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa), zarządach dróg oraz w jednostkach zarządzających ruchem.

Stan bezpieczeństwa na polskich drogach się poprawił

Kontrolerzy przyznali, że ogólny stan bezpieczeństwa na polskich drogach, w ostatnich pięciu latach, wyraźnie się poprawił - co jak podkreślili widać w danych. "W porównaniu z 2010 r. liczba wypadków drogowych w 2015 r. zmalała o 15 proc. - o 5 865, liczba poszkodowanych zmniejszyła się o 19 proc. - 10 116 osób, w tym liczba ofiar śmiertelnych aż o 25 proc. - o 969 osób. W 2015 roku odnotowano 32 967 wypadków drogowych, w których poszkodowanych zostało 42 716 osób, z czego śmierć poniosło 2 938 osób" - zaznaczono w przekazanym PAP komunikacie.

Mimo to, nadal co trzecia ofiara śmiertelna – to pieszy

Mimo to - według kontrolerów - nadal w Polsce co trzeci zabity na drodze to pieszy, podczas gdy w UE – co piąty.

Rośnie też liczba poszkodowanych rowerzystów

Wzrasta też liczba wypadków z udziałem rowerzystów - w 2015 r. w porównaniu z 2010 r. było ich więcej o 18,3 proc., a liczba poszkodowanych rowerzystów wzrosła o 16,9 proc.

Dużo ofiar wśród dzieci i osób starszych

"Na tle innych krajów Unii Europejskiej Polska wyróżnia się wyjątkowo wysokim zagrożeniem niechronionych uczestników ruchu - w Unii stanowią oni 28 proc. wszystkich ofiar śmiertelnych, a więc o 13 proc. mniej niż w Polsce. Ponadto, wbrew obiegowym opiniom, ogromna większość poszkodowanych to wcale nie pijani lub niewidoczni piesi czy rowerzyści. Ofiarami są często dzieci i osoby starsze, ginące w ciągu dnia na nowych lub dopiero co zmodernizowanych drogach" - podkreślają autorzy raportu.

Nieskuteczny system zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego

Z kontroli wynika m.in., że obecny system zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego (brd) nie umożliwia skutecznej ochrony pieszych i rowerzystów, a działania Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (międzyresortowego organ doradczego i pomocniczego Rady Ministrów w sprawach bezpieczeństwa ruchu drogowego) i rad wojewódzkich nie przyniosły zakładanych efektów.

NIK zarzuca brak współpracy odpowiedzialnym za bezpieczeństwo instytucjom

"W ocenie NIK działania te były nieskoordynowane i niekomplementarne, dlatego też trudno mówić o zbudowaniu spójnego systemu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Z ustaleń kontroli wynika, że instytucje tworzące system zarządzania brd nie współpracowały ze sobą i nie było między nimi przepływu informacji" - ocenili kontrolerzy.

Chodzi m.in. o przygotowanie i realizację programów poprawy brd w całym kraju i poszczególnych województwach. Według NIK organy za to odpowiedzialne nie posiadały "kompletnych i wiarygodnych statystyk nt. wypadkowości i bazowały na źródłach pochodzących każdorazowo z jednostek policji". "Dane te, gromadzone w Systemie Ewidencji Wypadków i Kolizji, nie były jednak rzetelne w zakresie identyfikowania przyczyn i skutków zdarzeń i wypadków drogowych" - zaznaczyli kontrolerzy.

Infrastruktura drogowa nie dostosowana do potrzeb pieszych i rowerzystów

Kolejny problemem na który zwrócili uwagę jest niedostosowanie infrastruktury drogowej do potrzeb pieszych i rowerzystów. "Trasy rowerowe stanowią w Polsce zaledwie ok. 3 proc. łącznej długości sieci dróg publicznych i budowane są przede wszystkim w aglomeracjach miejskich. W konsekwencji rowerzyści poruszają się najczęściej po jezdni. Z wyników kontroli wynika, że w ostatnich latach sytuacja rowerzystów nie uległa znaczącej poprawie. W latach 2011-2015 na sieci dróg administrowanych przez skontrolowane jednostki zarządzające drogami nie zmieniła się w zasadniczy sposób ani długość, ani ilość infrastruktury drogowej przeznaczonej dla pieszych i rowerzystów. We wszystkich skontrolowanych jednostkach nie uległ zmianie lub odnotowano tylko niewielki przyrost tzw. infrastruktury liniowej - chodzi o drogi i pasy ruchu dla rowerów, chodniki i pobocza" - zaznaczono w raporcie.

Podobnie - jak podkreśla NIK - jest w przypadku tzw. infrastruktury punktowej - chodzi o przejazdy dla rowerzystów, przejścia dla pieszych, śluzy rowerowe, kładki i tunele dla pieszych i rowerzystów, wyspy azylu dla pieszych oraz sygnalizację świetlną.

Nad bezpieczeństwem pieszych i rowerzystów drogowych co pewien czas toczą się w Polsce publiczne debaty. W październiku 2015 r. Senat odrzucił nowelizację ustawy Prawo o ruchu drogowym, która miała dać pierwszeństwo pieszym oczekującym przed przejściem dla pieszych.

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwazgadza się z postawiona diagnozą

Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa zgadza się z diagnozą przedstawioną w wynikach kontroli. Jak czytamy w komunikacie resortu, w latach objętych kontrolą system zarządzania brd na poziomie centralnym (Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego) i regionalnym (Wojewódzkie RBRD) pozostawał na poziomie niezadowalającym. Mogło się to w realny sposób przyczynić do nieosiągnięcia celów wyznaczonych w dokumentach strategicznych na rzecz poprawy brd w Polsce (m.in. program GAMBIT, zakładający redukcję liczby ofiar śmiertelnych o 50 proc.).

Kolejną nieprawidłowością, na jaką wskazuje NIK, jest brak współpracy pomiędzy KRBRD i regionalnymi WRBRD. Niezwłocznie po objęciu funkcji przewodniczącego KRBRD przez ministra infrastruktury i budownictwa Andrzeja Adamczyka została przeprowadzona szczegółowa analiza, która wykazała wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu struktur zarządczych w zakresie brd.

Są nowe rekomendacje

W efekcie tego, w sprawozdaniu „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2015 r.”, podsumowującym obszar brd w Polsce, po raz pierwszy zostały zawarte rekomendacje na przyszłość. Są one wynikiem ankiet ewaluacyjnych rozesłanych do członków KRBRD, WRBRD i ekspertów na przełomie roku 2015/ 2016 oraz wniosków z raportów instytucji opisujących stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w ostatnich latach.

Jako jeden z priorytetów ujętych w rekomendacjach wskazana została aktywizacja WRBRD i ich sekretariatów, jako odpowiedników KRBRD na poziomie województw, a także zwiększenie zaangażowania w realizację celów strategicznych i wdrażanie Narodowego Programu BRD przez wszystkie instytucje na poziomie centralnym i regionalnym. Rekomendacje przedstawione w sprawozdaniu są obecnie sukcesywnie wdrażane.

Ponadto kluczową rekomendację w sprawozdaniu „Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz działania realizowane w tym zakresie w 2015 r.” stanowi „Reforma systemu zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego, w tym formuły funkcjonowania i zakresu kompetencji KRBRD”.

Bezpieczeństwo niechronionych uczestników ruchu jest priorytetem dla MIB i KRBRD. Pomimo podejmowanych do tej pory wysiłków ryzyko udziału w wypadku pieszych i rowerzystów jest wciąż zbyt wysokie.

Oprócz realizowanych do tej pory działań, w tym kampanii społecznych i edukacyjnych, KRBRD rozpoczęła prace nad zadaniami, które obejmują:

- przeprowadzenie badań skuteczności wybranych urządzeń bezpieczeństwa pieszych oraz opracowanie wytycznych wyznaczania przejść dla pieszych,

- opracowanie wytycznych organizacji bezpiecznego ruchu rowerowego.

Opracowania te pozwolą na wdrożenie katalogu dobrych praktyk inżynieryjnych w zakresie budowy infrastruktury przeznaczonej dla pieszych i rowerzystów, a także związanych z tym przepisów. Będą z nich mogli korzystać zarządcy dróg, w tym samorządowych, w stosunku do których NIK zgłaszał najwięcej zastrzeżeń głosi komunikat ministerstwa.

(PAP), jk