KUL ma 94 lata
„Deo et patriae” – „Bogu i ojczyźnie”, to dewiza Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
2012-07-27, 06:00
Posłuchaj
94 lata temu 8 grudnia 1918 roku w gmachu Diecezjalnego Seminarium Duchownego w Lublinie zainaugurowano pierwszy rok akademicki.
Katolicki Uniwersytet Lubelski powstał dzięki inicjatywie komitetu organizacyjnego powołanego w lutym1918 roku dzięki staraniom rektora Akademii Duchownej ks. Idziego Radziszewskiego. Większość funduszy na powstanie placówki przekazali przemysłowiec Karol Jaroszyński i inżynier Franciszek Skąpski. Siedzibą uczelni został Lublin.
Powstanie uniwersytetu zaaprobowała Konferencja Biskupów Polskich i nuncjusz apostolski Achilles Ratti. Pierwszym rektorem został ks. Idzi Radziszewski. Uczelnia miała zająć się badaniami naukowymi godzącymi naukę z wiarą oraz kształceniem inteligencji katolickiej. Dewizą placówki było hasło "Deo et Patriae" - "Bogu i Ojczyźnie".
REKLAMA
Uroczysta inauguracja pierwszego roku akademickiego na Uniwersytecie Lubelskim miała miejsce w tymczasowej siedzibie uniwersytetu w gmachu Diecezjalnego Seminarium Duchownego w Lublinie. Uruchomiono cztery wydziały - Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych, Nauk Humanistycznych, Prawa Kanonicznego i Teologiczny.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego uczelnia stopniowo otrzymywała uprawnienia szkoły państwowej. Wydziały kościelne uzyskały je już w pierwszym roku akademickim, kolejne uprawnienia związane z nadawaniem stopni naukowych wynikały z aktu erekcyjnego papieża Benedykta XV, wydanego w roku 1920 i kolejnych rozporządzeń Piusa XI.
W roku 1921 uczelnia otrzymała własną siedzibę przy Alejach Racławickich, gdzie przeniosła się w styczniu kolejnego roku. W latach 1922-1925 KUL przechodził trudności finansowe i problemy z uzyskaniem uprawnień państwowych dla wydziałów świeckich. W roku 1922 powstały zalążki Towarzystwa Przyjaciół KUL, które pozyskało wsparcie finansowe dla uczelni od przedstawicieli duchowieństwa świeckiego i zakonnego oraz ziemiaństwa.
Statut uczelni został zatwierdzony w 1928 roku. Wtedy też oficjalnie uznano nazwę Katolicki Uniwersytet Lubelski. Pięć lat później Sejm przyznał KUL prawo nadawania stopnia magistra na wydziałach świeckich. W kolejnych latach systematycznie wzrastała liczba pracowników naukowych i studentów. W 1934 roku powstało Towarzystwo Naukowe KUL. Organizowano także tzw. Tygodnie Społeczne, podczas których debatowano o bieżących zagadnieniach społecznych i sposobach ich rozwiązywania w duchu nauki Kościoła.
REKLAMA
Powstał również Związek Inteligencji Katolickiej oraz Instytut Wyższej Kultury Religijnej. Uniwersytet nawiązał współpracę z ośrodkami naukowymi w kraju i zagranicą. Ustawa sejmowa z kwietnia 1938 roku przyznała mu prawo nadawania doktoratów i habilitacji na wszystkich wydziałach.
Po wybuchu II wojny, kiedy Niemcy wkroczyli do Lublina, gmach KUL został zamieniony na szpital wojskowy. Aresztowano wielu wykładowców i studentów, wywożąc ich na przymusowe roboty do Niemiec lub do obozów koncentracyjnych. Mimo represji uczelnia zaangażowała się w tajne nauczanie prowadzone przez całą wojnę.
Po zakończeniu wojny KUL podjął oficjalną działalność jako pierwsza uczelnia w Polsce. W miarę wzmacniania swojej władzy komuniści starali się ograniczać rozwój uczelni. Nie zmieniło tego oficjalne porozumienie między rządem, a Episkopatem zawarte w 1950 roku, które teoretycznie gwarantowało mu swobodę działania.
Upaństwowiono wspomagającą KUL Fundację Potulicką. Komuniści dążyli do likwidacji Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi. Za odmowę utworzenia na uczelni komunistycznej organizacji młodzieżowej i komórki partyjnej rektora ks. Antoniego Słomkowskiego zdymisjonowano, a następnie oskarżono o kontakty z USA, aresztowano i uwięziono. Otrzymał on wyrok 3 lat więzienia.
REKLAMA
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego otrzymało prawo opiniowania kandydatów na rektora. Sabotowano działalność kierunku pedagogicznego i humanistycznego. Stopnie naukowe studenci musieli zdobywać na uczelniach państwowych. Pracownikom odmawiano wyjazdów zagranicznych, proponowano korzystniejsze zarobki na innych uczelniach lub usuwano z KUL. Absolwenci mieli problemy ze znalezieniem pracy. Cenzurowano publikacje naukowe i księgozbiór, placówkę stale inwigilowano, zakazując działalności organizacji młodzieżowych, rekwirowano budynki i likwidowano konta bankowe.
Po roku 1956 sytuacja nieco się poprawiła, z czego skorzystano starając się poprawić poziom naukowy placówki, zwiększając kadrę naukową, poszerzając zakres badań i powołując nowe katedry i zespoły badawcze m.in. Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce czy Międzywydziałowy Zakład Ustroju Prawa PRL. Dzięki wyjazdom pracowników naukowych nawiązano kontakty z uniwersytetami zagranicznymi. Uczelnia została członkiem Międzynarodowej Federacji Uniwersytetów Katolickich i Międzynarodowego Stowarzyszenia Uniwersytetów. W 1969 r. powołano Komisję do Kontaktów z Katolickimi Uniwersytetami.
Zmiany przyniosła kadencja rektorska ojca Mieczysława Krąpca (1970-1983). Reaktywowano wówczas m.in. Filologię Romańską, Angielską, Germańską i Pedagogikę oraz prawo nadawania stopnia doktora i habilitacji na Wydziale Nauk Humanistycznych. KUL zaczął być miejscem międzynarodowych konferencji naukowych i kursów dla studentów zagranicznych.
REKLAMA
Po wybraniu byłego wykładowcy KUL Karola Wojtyły na papieża w 1978 roku powstał Instytut Jana Pawła II, na dziedzińcu stanął jego pomnik, a papież otrzymał tytuł doktora honoris causa wszystkich wydziałów.
Studenci i wykładowcy uczelni aktywnie uczestniczyli w ruchu Solidarności, w okresie stanu wojennego wielu zostało internowanych. Po jego zniesieniu KUL kontynuował rozwój. Poszerzono zakres badań naukowych i działań wydziałów.
pd
REKLAMA