Kredyty hipoteczne: lepsza ochrona konsumentów. Nowe przepisy wchodzą w życie

Posłuchaj

Kredytów hipotecznych będą mogły udzielać tylko i wyłącznie podmioty, które podlegają ścisłemu nadzorowi KNF – wyjaśnia Piotr Pawliczak z Ministerstwa Finansów. (Sylwia Zadrożna, Naczelna Redakcja Gospodarcza Polskiego Radia)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Ustawa o kredycie hipotecznym, nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami została uchwalona przez Sejm w marcu br.

Jak przypomina Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, po raz pierwszy szczegółowo reguluje ona kwestie dotyczące umów o kredyt hipoteczny. 

"Celem jej jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów, którzy zawierają umowy o kredyt związane z nieruchomościami. Ma ona spowodować rozwój bardziej przejrzystego, skutecznego i konkurencyjnego rynku wewnętrznego przez zawieranie spójnych i uczciwych umów, dostarczanie klientom odpowiednich informacji i wyjaśnień na każdym etapie, a także ma przyczynić się do wyrównywania asymetrii informacyjnej między profesjonalnymi uczestnikami rynku (kredytodawcy), a ich klientami" - stwierdza UKNF. 

Koniec w kredytami w walucie obcej?

Ustawa przede wszystkim znacząco ogranicza możliwość zawierania umów o kredyt hipoteczny w walucie obcej. Praktyczny zakaz udzielania kredytów mieszkaniowych w walucie innej niż się zarabia wynikał już jednak z "Rekomendacji S" KNF z 2013 roku. 

Kredyt hipoteczny, zwraca uwagę UKNF, "może zostać udzielony wyłącznie w walucie lub indeksowany do waluty, w której konsument zyskuje większość swoich dochodów lub posiada większość środków finansowych lub innych aktywów". 

Kredyt tylko z banku lub SKOK-u

W myśl ustawy, kredytów hipotecznych będą mogły udzielać tylko banki i SKOK-i, czyli instytucje podlegające nadzorowi KNF. Nie będą ich mogły udzielać np. firmy pożyczkowe.

– W projekcie ustawy przewidziano, iż kredytów hipotecznych będą mogły udzielać tylko i wyłącznie podmioty, które podlegają ścisłemu nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, a będą to banki i SKOK-i – wyjaśniał w radiowej Jedynce Piotr Pawliczak, naczelnik wydziału w Departamencie Rozwoju Rynku Finansowego w Ministerstwie Finansów.

Różnego rodzaju instytucje pożyczkowe takich kredytów udzielać nie będą mogły. Ponieważ nie podlegają KNF.

UKNF zwraca uwagę, że pośrednictwem w udzielaniu kredytów będą mogli, w myśl ustawy, zajmować się tylko certyfikowani pośrednicy lub ich agenci. By zostać takim pośrednikiem, trzeba będzie zdać egzamin państwowy na pośrednika hipotecznego lub mieć wyższe wykształcenie ekonomiczne lub prawnicze. 

Po zdaniu egzaminu KNF będzie wydawać pośrednikom zezwolenia i wpisywać na listę. Pośrednicy będą mogli mieć swoich agentów, którzy też będą wpisywani do rejestru. Agent będzie mógł występować tylko w imieniu i na rzecz jednego pośrednika. Pośrednicy będą w pełni odpowiadać za swoich agentów.

Szereg nowych obostrzeń w reklamowaniu kredytów

Ustawa, jak przypomina UKNF, wprowadza szereg obostrzeń w reklamowaniu kredytów hipotecznych.

Reklamy będą musiały być "jednoznaczne rzetelne, zrozumiałe oraz widoczne". "Wprowadzono zakaz stosowania dwuznacznych i nieprecyzyjnych sformułowań, które mogłyby spowodować u konsumenta fałszywe oczekiwania. Nie można używać czcionki, która byłaby nieczytelna. Czas wyświetlania informacji o charakterze reklamowym i marketingowym powinien pozwolić na swobodne zapoznanie się przez konsumenta z jej treścią" - stwierdza Urząd. 

W reklamie będą musiały pojawić się wszystkie ważne z punktu widzenia umowy kredytowej informacje, takie jak np. wysokość, rodzaj i sposób obliczania stopy procentowej, całkowita kwota kredytu, całkowita kwota do zapłaty, rzeczywista stopa oprocentowania, a także wpływ wahania kursu wymiany walut na całkowitą kwotę do zapłaty, w przypadku kredytu hipotecznego w walucie obcej. 

Ustawa o kredycie hipotecznym zawiera również zakaz sprzedaży wiązanej, czyli nie będzie już sytuacji, gdy klient musi np. zgodzić się na dodatkową kartę kredytową, aby otrzymać kredyt.

– Ale od tej zasady będą wyjątki, ponieważ sprzedaż wiązana będzie mogła dotyczyć prowadzonych bezpłatnie rachunków płatniczych lub rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych, które służą m.in. do obsługi kredytu hipotecznego, bądź umowy ubezpieczenia, która dotyczy tego kredytu. Natomiast w projekcie przewidziano także możliwość tzw. sprzedaży łączonej. Czyli kredytodawca będzie mógł  zaproponować kredyt hipoteczny na preferencyjnych warunkach, jeżeli kredytobiorca zdecyduje się na zakup dodatkowej usługi lub produktu. Ale będzie on zobligowany do przekazania stosownych informacji dotyczących tego, ile kosztowałby kredyt hipoteczny bez tego produktu – tłumaczył ekspert z Ministerstwa Finansów.

Obowiązki informacyjne

Ustawa nakłada wiele nowych obowiązków informacyjnych na kredytodawców i pośredników - informuje UKNF. Będą oni np. musieli przedstawić informacje niezbędne do porównania kredytów hipotecznych dostępnych na rynku, a także informacje dotyczące ryzyka związanego z rekomendowanym kredytem.

Ustawa nakłada na kredytodawcę obowiązek ustanowienia i stosowania procedur oceny zdolności kredytowej. Nieprawidłowo przeprowadzona ocena tej zdolności nie będzie też dawać kredytodawcy możliwości rozwiązania, odstąpienia lub zmienienia umowy kredytowej. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której będzie to korzystne dla konsumenta i wyrazi on na to zgodę. 

Jak konsument dostanie odmowę udzielenia kredytu, będzie musiał być o tym poinformowany, a kredytodawca będzie musiał wyjaśnić, na podstawie jakich danych.

Będzie można spłacić kredyt w każdym momencie

Zgodnie z nowymi przepisami konsument będzie mógł w każdym momencie spłacić całość lub część kredytu hipotecznego, czyli przed terminem określonym w umowie kredytowej.

– Przewidziano przepisy, które regulują wcześniejszą spłatę. Otóż w umowie można zastrzec tzw. rekompensatę. Natomiast w przypadku kredytów oprocentowanych zmienną stopą kredytodawca będzie mógł uzyskać stosowną rekompensatę tylko w ciągu 36 miesięcy od dnia zawarcia tej umowy. W przypadku kredytów oprocentowanych stałą stopą – w okresie obowiązywania stałej stopy – tłumaczył Piotr Pawliczak.

Możliwość restrukturyzacji zadłużenia

Gdy konsument nie będzie w stanie spłacić zobowiązań, kredytodawca powinien zapewnić mu możliwość restrukturyzacji zadłużenia, jeśli uzasadnia to sytuacja majątkowa konsumenta. Powinien np. zaoferować możliwości czasowego zawieszenia spłaty kredytu, zmianę wysokości rat lub wydłużenie okresu kredytowania.

Gdy zaś konsument będzie się spóźniał ze spłatą rat, zaznacza UKNF, kredytodawca ma wezwać go do spłaty, wyznaczając jednak termin nie krótszy niż 14 dni. W wezwaniu tym powinna znaleźć się informacja o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. 

Konsument będzie miał także prawo odstąpić od umowy kredytu nie podając przyczyny, w terminie 14 dni od zawarcia umowy lub dostarczenia wszystkich jej niezbędnych elementów. 

PAP/Polskie Radio, awi