Minister kultury: wileńska Rossa to do dziś symbol dla Polaków

Podczas uroczystego otwarcia wystawy Piotr Gliński podkreślił, że cmentarz na Rossie "to jedna z najpiękniejszych i najbardziej urokliwych nekropolii". Wicepremier przytoczył słowa Lucjana Rydla, który w 1915 r. pisał o niezwykłym położeniu tego cmentarza. -Rozkłada się on tarasowato na stoku z dość pochylonego pagórka. Osobny urok nadają mu rozłożyste, stare drzewa rosnące gęsto i nieregularnie, jak w lesie. Miedzy nimi wiją się swobodnie, wspinają się w górę i schodzą w dół ścieżki snujące się kręto wśród mogił (...). Latem, kiedy przez konary okryte gęstwą liści ledwie przedzierają się słoneczne promienie, w gałęziach rozśpiewają się ptaki, a ziemia pomiędzy grobami okryje się kwieciem leśnym, przecudny musi być ten cmentarz na Rossie - zacytował. 

Szef MKiDN zwrócił uwagę, że "dla nas cmentarz na Rossie tworzy narrację bardzo spójną pod względem wizualnym". - Istotne jest właśnie malownicze ukształtowanie terenu. Wyrosłe tutaj pośród drzew setki pomników tworzą harmonijną przestrzeń. Sprawiają wrażenie zespolenia kultury i natury. Rossa dzięki temu nieustająco zachwyca. Cmentarz ten jest miejscem niezwykle ważnym zarówno dla Polski, jak i Litwy. To na nim (…) spoczywają m.in. historyk Joachim Lelewel, ale także Jonas Basanavicius - jeden z twórców litewskiej niepodległości, współczesnego języka litewskiego oraz prof. literatury Euzebiusz Słowacki i August Becu, czyli pierwszy był ojcem a drugi ojczymem poety Juliusza Słowackiego - mówił. 

Wicepremier przypomniał, że w XX w. miało miejsce kilka ważnych wydarzeń, związanych z tą nekropolią. - Kluczowe jest powstanie cmentarzy wojennych przy Starej Rossie i na Nowej Rossie, a przede wszystkim złożenie serca marszałka Piłsudskiego. Nagrobek z płyty, wydobytej na Wołyniu, ozdobiono tym słynnym napisem Matka i Serce Syna. (...) serce marszałka Piłsudskiego przywiezione zostało z Warszawy 31 maja 1935 r. i złożone w Kościele św. Teresy. Przeniesienie do mauzoleum na Rossie miało miejsce 12 maja 1936 r. W tym samym dniu złożono również ciało Marii Piłsudskiej, przywiezione do Wilna 1 czerwca 1935 roku - powiedział Piotr Gliński. 

"Narodowy charakter" Rossy

Jak dodał, wydarzenie to nadało w kulturze polskiej cmentarzowi ponadlokalny, narodowy charakter, "symbolicznie włączając Rossę do kręgu polskich cmentarzy narodowych". - Niejako dopełnieniem tego jest cmentarz wojskowy na Nowej Rossie. Pochowani zostali na nim uczestnicy walk o Wilno z lat 1919-1920, a następnie żołnierze polegli w trakcie II wojny światowej - podkreślił minister. 

REKLAMA

Według niego, "myśląc o przestrzeni Rossy, nie możemy zapominać o jej warstwie symboliczno-historycznej". - To niewątpliwie ona jest kluczowa dla miejsca, jakie Rossa odgrywa w świadomości społecznej. Najważniejszy jest w tej sferze doskonale wydobyty wspomniany cmentarz wojskowy. Nie przytłacza swoją skalą, a jednocześnie posiada nie tylko wizualną, ale przede wszystkim emocjonalną dominantę w postaci nagrobka Matki i Serca Syna. Serca nie tylko przywódcy państwa, ale symbolu niepodległości Polski. Tym samym Rossa dla wielu Polaków stała się i jest do dziś cmentarzem – symbolem - zaznaczył szef resortu kultury. 

Ekspozycja składa się z kilkudziesięciu fotografii autorstwa Norberta Piwowarczyka i Piotra Jamskiego ukazujących wileński cmentarz na Rossie, który stał się miejscem pochówku wielu przedstawicieli polskiej kultury i historii. Zdjęcia powstały w następstwie prac dokumentacyjnych, zrealizowanych w latach 2013-2016 przez Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Litewski Uniwersytet Nauk Edukacyjnych w ramach grantu pozyskanego z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. 

Wystawę można oglądać do 29 listopada przed Kordegardą. Jej organizatorem jest Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA. Ekspozycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury, Galerią Narodowego Centrum Kultury Kordegarda i Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

msze

REKLAMA