"Pora na kulturę". O wystawie „W niebo stąpanie” Jerzego Kaliny

Posłuchaj

30.08.2019 Pora na kulturę. Gość audycji: Jerzy Kalina, rzeźbiarz

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Wrzesień 2019 r. to miesiąc, w którym zbiegają się ważne, choć bardzo bolesne rocznice XX-wiecznej historii Polski – 80 lat od wybuchu II wojny światowej, bohaterskiej obrony Westerplatte i Warszawy oraz agresji ZSRR na Polskę. To do tych ważnych dat nawiązuje w swym artystycznym przekazie rzeźbiarz Jerzy Kalina.

Instalacja jego autorstwa W niebo stąpanie składa się z 14 figur naturalnej wielkości, trzymających w rękach symbole religijne wypieczone z chleba – macewy, krzyże prawosławne, grekokatolickie, katolickie, symbole łemkowskie. Rzeźby uosabiają ofiary II wojny światowej. To cywile – dzieci, kobiety, osoby starsze – brutalnie pozbawieni życia. Niczym dybuki cały czas są obecni w przestrzeni świata realnego. Liczą na zbawienie. Na sprawiedliwość. Na pamięć. Los zamordowanych jest wspólny bez względu na wyznawaną wiarę.

Ważnym elementem instalacji jest chleb – podstawowy i powszedni pokarm, a także symbol religijny. Poprzez powszechne skojarzenie dzielenia się, łamania się nim chleb, wykorzystany przez Jerzego Kalinę jako tworzywo twórcze, staje się uniwersalnym symbolem solidarności, wspólnoty i bliskości.

Artysta umieszcza też w przestrzeni wystawy, choć osobno, piętnastą rzeźbę – postać chłopca, otoczonego ziemniakami. To metafora gehenny dziecka w czasie II wojny światowej, chłopca niosącego pod koszulą ziemniaki, zatrzymanego w drodze do domu.

Wystawą W niebo stąpanie Jerzy Kalina powraca do Kordgardy po dwudziestu latach. Poprzednia wystawa Jerzego Kaliny pt. Pod powieką prezentowana była w Kordegardzie w 1999 r. Siedem lat wcześniej (1992 r.) artysta prezentował w Kordegardzie instalację Przejście przez Morze Czerwone – upadek Gigantów.

Jerzy Kalina mówił w Polskim Radiu 24 o swojej twórczości, rzeźbach i instalacjach, w których przewijają się określone postacie. - Jeżeli o nich mówimy, to znaczy że te postaci nie należą do przeszłości, ale że są wciąż obecne. Pierwszy raz ujawniłem je w 1977 roku na skrzyżowaniu ulic Świętokrzyskiej i Mazowieckiej - wspominał. - Zrozumiałem, że trzeba wyjść na ulicę i nie czekać, aż ktoś zaproponuje mi wystawę w galerii. Przygotowywałem sobie krótki scenariusz i wychodziłem na ulice - dodał.

Jerzy Kalina mówił w Polskim Radiu 24 też o swoich kolejnych projektach i artystycznej drodze, której jest wierny od wielu lat.

O artyście:

Jerzy Kalina ukończył Wydział Malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1971 r.). Uznawany za jednego z najbardziej wszechstronnych współczesnych polskich artystów, podejmował wiele różnych aktywności twórczych, które sam określał jako akcje plastyczne, rytualne, obrzędowe, determinaże, interwencje, piktogramy żyjące. Zapisał się w historii polskiej sztuki współczesnej jako rzeźbiarz, scenograf teatralny i filmowy, autor spektakli teatralnych oraz filmów animowanych i dokumentalnych, jeden z pierwszych polskich performerów. Jak wspomina oficjalny biogram artysty: od 40 lat jest wierny zasadniczej idei uprawianej przez siebie sztuki – ciągłemu poszukiwaniu, ostrej prowokacji, ekspresji społecznej, politycznej, religijnej i osobistemu wyznaniu. Jerzy Kalina jest autorem, m.in. kilkudziesięciu akcji i instalacji, projektu pomnika Katyńskiego Kalwarie Polskie w Podkowie Leśnej (1990 r.), projektów polowych ołtarzy papieskich podczas pielgrzymek Jana Pawła II (1987, 1991 i 1999 r.), oprawy plastycznej pogrzebu oraz grobowca księdza Jerzego Popiełuszki przy kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie (1986 r.), projektów wnętrza
i witraży kaplic prezydenckich w Belwederze i Pałacu Prezydenckim, projektu ekspozycji
i narracji plastycznej w Muzeum Katyńskim w Warszawie (2014 r.), projektu pomnika rotmistrza Witolda Pileckiego we Wrocławiu i wielu, wielu innych. Współpracował z wybitymi polskimi reżyserami i aktorami na najlepszych polskich scenach, m. in. Warszawy (Teatr Narodowy, Studio, Mały), Krakowa (Teatr Stary), Wrocławia (Teatr Polski), Katowic (Teatr Śląski), czy Zabrza (Teatr Nowy).

Artysta jest laureatem wielu nagród, w tym m.in. Nagrody Totus Tuus (2017 r.), Nagrody im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego (2013 r.), Złotego Medalu Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (2005 r.), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1990 r.), Nagrody im. Cypriana Kamila Norwida (1977 r.), Nagrody im. Brata Alberta (w 1986 r.) oraz Nagrody Solidarności (1984 r.). W 2007 r. został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2008 r. – medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie filmu.

Zapraszamy do wysłuchania audycji.

Polskie Radio 24 / tb/ mat. prom. NCK

* * *

Audycja: Pora na kulturę

Prowadząca: Magdalena Piejko

Goście: Jerzy Kalina 

Data emisji: 30.08.2019

Godzina emisji: 22:06