Wilhelm Mach. Pisarz rozdarty
2 lipca 1965 roku zmarł w Warszawie pisarz i krytyk literacki Wilhelm Mach. W swojej twórczości zajmował się głównie problematyką psychologiczną i przemianami moralnymi w życiu i świadomości polskiej wsi.
2021-07-02, 05:40
Wilhelm Mach urodził się we wsi Kamionka koło Ropczyc w rodzinie chłopskiej jako syn Wincentego Macha i Apolonii z Białków. Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum w Ropczycach, kontynuował edukację w Dębicy.
- Wychowałem się na wsi i jest to dla mnie ważne. Lubię się w ten świat zagłębiać, lubię o nim pisać, mimo że stałem się człowiekiem miasta - mówił Wilhelm Mach w audycji Tadeusza Drewnowskiego w Polskim Radiu w 1964 roku.
Posłuchaj
Po zdaniu matury w 1936 roku przez dwa lata studiował w Państwowym Pedagogium w Krakowie. Następnie po odbyciu rocznej służby wojskowej we wrześniu 1939 roku ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w 6 Dywizji Piechoty Armii "Kraków". Okres okupacji spędził u siostry Bronisławy na wsi oraz w Krakowie, gdzie wykładał na konspiracyjnych kompletach.
Lata powojenne
W 1945 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył po dwóch latach. Jako prozaik zadebiutował opowiadaniem "Rdza" opublikowanym w 1945 roku w tygodniku "Odrodzenie". Od tego też roku przez kolejnych 5 lat współpracował z redakcją miesięcznika "Twórczość" w Krakowie, w którym publikował opowiadania i recenzje literackie.
REKLAMA
W latach 1947 - 1948 przebywał na stypendium rządu francuskiego w Paryżu. W 1950 roku przeniósł się do Warszawy. Tutaj pracował jako redaktor tygodnika "Nowa kultura". Następnie został kierownikiem literackim Zespołu Filmowego "Kamera". Przez cały czas publikował kolejne utwory prozatorskie: "Jaworowy dom" (1954), "Życie duże i małe" (1959), "Góry nad czarnym morzem" (1961) oraz "Agnieszka, córka Kolumba" (1964).
Twórczość Macha
Jego utworom często zarzucano niejednorodność stylistyczną i tematyczną. Autor na przemian poruszał mroczne i jasne strony ludzkiej egzystencji, czy przeplatał losy bohaterów z różnych grup społecznych. Niektórzy krytycy zarzucali jego twórczości pewien ton awangardowy.
- Nie zgadzam się, że w mojej twórczości są rysy eksperymentalne. To, że pojawiają się różne tematy i różne języki i style wypowiedzi, to jest po prostu wynik tego, że ja znam wielu ludzi z wielu miejsc i z zupełnie różnych grup społecznych - mówił Wilhelm Mach w audycji Polskiego Radia - więc moja różnorodność pisarska to po prostu przejaw demokratyzmu moich kontaktów z ludźmi.
Skrywana natura
Wilhelm Mach miał tendencję do wyczerpujących autoanaliz psychologicznych. W takich chwilach ratunek znajdował w kontakcie z odbiorcami swoich książek.
REKLAMA
- Gdy jestem bardzo udręczony swoimi osobistymi problemami, dużą ulgę przynosi mi kontakt z czytelnikami. Wtedy czuję, że nie jestem sam ze sobą i swoimi, dziwnymi może, problemami - mówił Wilhelm Mach w audycji Polskiego Radia.
Wspomniane problemy mogą także dotyczyć homoseksualnej orientacji pisarza, która, jako w tamtych czasach piętnowana, była powodem jego wieloletnich cierpień osobistych. Homoseksualizm Macha, jak twierdził Marek Nowakowski, stanowi też istotny klucz interpretacyjny do jego twórczości. Nowakowski wskazywał na tę tematykę jako ukrytą zwłaszcza w dziele "Góry nad czarnym morzem".
Najprawdopodobniej "nagła śmierć" Wilhelma Macha w 1965 roku, jak oficjalnie określano jego samobójstwo, również jest wynikiem rozdarcia pisarza w życiu osobistym, który pragnąc prawdziwego i odwzajemnionego uczucia ciągle spotykał się jedynie z odrzuceniem, a niekiedy i z cynicznym wykorzystywaniem jego skłonności.
az
REKLAMA
REKLAMA