Ignacy Krasicki. Duchowny władający słowem
223 lata temu, 14 marca 1801 roku w Berlinie zmarł Ignacy Krasicki, biskup warmiński, publicysta, literat, określony "najwybitniejszym polskim pisarzem XVIII wieku".
2024-03-14, 05:40
Urodził się w 1735 roku w Dubiecku nad Sanem. Był najstarszym synem kasztelana chełmskiego Jana Krasickiego, herbu Rogala i Anny z domu Strzechowskiej. Krasiccy byli zubożałą rodziną magnacką, posiadającą tytuł hrabiów Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
Otrzymał staranne wykształcenie. Uczył się w kolegium jezuitów we Lwowie, a w 1751 wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie. Osiem lat później otrzymał święcenia kapłańskie.
Początki kariery
– Miał podobno od młodych lat nie tylko dar przekonywania, ale zjednywania sobie ludzi ‒ opowiadał w audycji z cyklu "Mieć 19 lat" Piotr Dmitrowicz. - Ta umiejętność Krasickiego okazała się niezwykle przydatna w sytuacji jakiej znajdował się kraj.
Posłuchaj
Jego kariera dynamicznie rozwijała się. Pełnił obowiązki sekretarza prymasa Władysława Aleksandra Łubieńskiego. W tym czasie zaprzyjaźnił się z przyszłym królem Polski Stanisławem Augustem Poniatowskim, którego był częstym gościem podczas tak zwanych obiadów czwartkowych. W 1766 roku otrzymał biskupstwo warmińskie, tytuł książęcy oraz godność senatora Rzeczypospolitej. Pod koniec życia został również arcybiskupem gnieźnieńskim.
REKLAMA
Trudny wiek XVIII
Wiek XVIII nie był najłatwiejszy dla Rzeczpospolitej. ‒ Na tron wstąpił król Stanisław August, miała miejsce konfederacja barska, obrady Sejmu Czteroletniego, wojna polsko-rosyjska, konfederacja targowicka, a w rezultacie I rozbiór Polski ‒ opowiadał w audycji Elżbiety Bojarskiej historyk literatury Zdzisław Libera. ‒Jednocześnie w tych ciężkich czasach, polska kultura rozwijała się, można nawet stwierdzić, że narodziło się jej nowoczesne wydanie.
Posłuchaj
W Oświeceniu nastąpiło odrodzenie języka polskiego, którego zapaść można było zaobserwować w epoce Baroku. Przyczyniły się do tego miedzy innymi reforma edukacji, ukazujące się czasopisma tj. "Monitor" czy "Zabawy przyjemne i pożyteczne", które współtworzył Krasicki. Istotna również była nowa koncepcja spojrzenie na społeczeństwo, jako pewnego rodzaju całość.
‒ Krasicki zastanawiał się nad kształtowaniem się naszej świadomości historycznej, nad pojęciem mitu i jego rolą w rozumieniu historii ‒ mówił Zdzisław Libera w audycji z cyklu "Anegdoty i fakty".
Między satyrą a dydaktyzmem
Dzieła Krasickiego są niezwykle zróżnicowane. Zadebiutował mając 40 lat „Hymnem do miłości ojczyzny”. Był również autorem poematów heroikomicznych "Myszeida", "Monachomachia" i "Antymonachomachia". Stworzył pierwszą polską powieść "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki", o której Andrzej Niewiadowski mówił ‒ że była zapowiedzią nowego gatunku prozy dydaktycznej – antyutopii.
REKLAMA
Posłuchaj
‒ Twórczość Krasickiego zmusza czytelnika do pewnego zastanowienia się. Na tym polega wartość jego literatury, na przykład "Bajek", które w skali światowej są niedocenione ‒ mówił Zdzisław Libera. ‒ Bajka epigramatyczna, będąca krótka, zwięzła jest pisana przez mędrca, który obserwuje świat i widzi mechanizmy nim kierujące.
Krasicki zarówno w "Bajkach", jak i "Satyrach" nie atakował ad personam, a wypunktowuje niegodne naśladowania postawy, ludzkie przywary czy słabości. Nie pozostawał również bezkrytyczny wobec stanu duchowieństwa, do którego sam należał. Czego dał wyraz między innymi w "Monachomachii".
WP
REKLAMA