"Czy chciałbym przeżyć swoje życie inaczej?". Czesław Miłosz w szczerych wywiadach

Ameryka

- Mieszkam w Kalifornii już dwadzieścia lat. Ciągłe oglądanie tych krajobrazów przeniknęło do moich wierszy. Jednocześnie krajobrazy Litwy są bardzo żywe. Nastąpiła u mnie jakaś interesująca fuzja tych dwóch części naszej planety.

Posłuchaj

Czesław Miłosz w rozmowie z Anną Frajlich (RWE, 1980) 3:49

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Biblia

- Nowe polskie przekłady Pisma nie są, moim zdaniem, dobre. Tłumaczyłem zatem Biblię i szukałem nowego języka. Wcześniej czytałem "Psałterz Puławski" czy Biblię Leopolity. Słyszałem, że to język archaiczny, a tymczasem to cudowna polszczyzna.

Posłuchaj

Czesław Miłosz w rozmowie z Anną Frajlich (RWE, 1980) 4:27

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 
Czechowicz

- Był poetą katastrofizmu i zbliżającej się apokalipsy. Miał przeczucie rychłej śmierci i rychłej wojny, jednocześnie był świadomy, że poezja nie może niczego odwrócić. Ona istnieje w strefie bezbronności.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawiają Joanna i Jerzy Illgowie (PR) 6:47

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

• Zbigniew Herbert. Serwis specjalny Polskiego Radia
• Gustaw Herling-Grudziński. Serwis specjalny Polskiego Radia

***

Dzieciństwo

Dzieciństwo jest okresem formacyjnym, zasadniczym, powiedziałbym nawet: sakramentalnym. Szczęśliwe wydarzenia w dzieciństwie pomagają nam w życiu późniejszym. Moje było dość urozmaicone ze względu na I wojnę światową i rewolucję, którą przeżyłem w Rosji. Ale szczęśliwe momenty też były: kiedy w Szetejniach - sam jeden, bo mój brat był bardzo mały - sobie tam hasałem. To było bardzo szczęśliwe.

Posłuchaj

Czesław Miłosz podczas spotkania w Paryżu (RWE, 1997) 0:49

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Emigracja

- Nie jest łatwo żyć na wygnaniu, bo wygnanie to samotność. Wiem dobrze, czym ono jest, i jeśli mnie nie zniszczyło, to nie jest dostateczny powód, żeby nie ostrzegać innych. Ameryka jest zupełnie inna niż jej naiwny obraz, wyidealizowany wskutek odległości.

Posłuchaj

Apel Czesława Miłosza wyemitowany na antenie Sekcji Polskiej RWE w 1983 roku 5:17

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Herbert

- Na początku ze Zbigniewem Herbertem była bardzo serdeczna przyjaźń, ale skończyła się. Zadzwoniłem do niego na krótko przed jego śmiercią, powiedziałem: "Jesteś moim wielkim zawodem miłosnym". Był bardzo wzruszony.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Jerzy Illg (PR, 2001) 2:03

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

• O konflikcie Zbigniewa Herberta i Czesława Miłosza
• Miłosz o początkach sowieckiej władzy w Polsce

***

Iwaszkiewicz

- Moje przywiązanie do Iwaszkiewicza datuje się z okresu, kiedy jeszcze byłem w szkole średniej. Przyjechał na wieczór poetycki do Wilna. Nie ośmielałem się do niego zbliżyć, tylko że publiczność składała się z 5-6 osób, co przeżyłem jako klęskę mojego ulubionego poety.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Jerzy Illg (PR, 2001) 5:47

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

"Kultura" 

- "Kultura" reagowała na wszystkie zjawiska zachodnie, ale we Francji jakakolwiek krytyka komunizmu była odrzucana. Pierwsze tłumaczenia Orwella były "Kultury", a o tym pisarzu nie wolno było wtedy wspominać, był owocem zakazanym.

Posłuchaj

Czesław Miłosz w kuluarach paryskiej konferencji ku czci miesięcznika Kultura i Jerzego Giedroycia (RWE, 1999) 2:10

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

 
Nobel

- Każdy ze słuchaczy łączy moją Nagrodę Nobla z wyborem papieża i utworzeniem niezależnych związków zawodowych. Tak, ta nagroda uzyskała wymiar symboliczny przez tę dziwną zbieżność w czasie, mimo że byłem kandydatem od paru lat.

Posłuchaj

Czesław Miłosz w rozmowie z Anną Frajlich (RWE, 1980) 1:44

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

• Nobel dla Czesława Miłosza. "Efekt był atomowy"
• Jerzy Illg: obcowanie z Miłoszem to był rodzaj egzaminu 

***

Pamięć (i poezja)

- Poezja pisana przeze mnie, gdy miałem 20 lat, jest w dużym stopniu dziełem kogoś innego, podobnie, gdy miałem lat 30. Tamte rzeczy, które napisałem poprzednio, to są utwory, od których człowiek już się oddzielił. Na pewno jest jakiś sekret w tym, że jesteśmy tą samą jednostką od kolebki aż po śmierć.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Hanna Balicka (PR) 2:26

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Radio

- W radiu (wileńskim – przyp. red.) siedzieliśmy w biurze planowania, robiliśmy siatki z informacjami, gdzie i ile umieścić danego materiału. Straszliwe nudne zajęcie. A nasza dyrektorka Halina Sosnowska toczyła wojny ze zmieniającym się kierunkiem Polskiego Radia, toczyła batalię przeciwko pogłębiającemu się nacjonalizmowi.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawiają Joanna i Jerzy Illgowie (PR) 2:15

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Różewicz

- On zdaje się mieć pewne złudzenia, tzn. przypisuje zło człowiekowi przeciwstawionemu naturze, która jest dobra. A ja nie mam wysokiego mniemania o naturze. Mój pesymizm jest głębszy niż Różewicza.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Jerzy Illg (PR, 2001) 2:59

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

• Od ataku natchnienia po Włochy. Radiowy alfabet Adama Zagajewskiego
• "Szczęście nie jest dostępne". Radiowy alfabet Jerzego Pilcha

***

Świrszczyńska

- Znałem ją przed wojną i w czasie okupacji. Jej wiersze feministyczne są w obronie losu kobiety takiego jak w Polsce, w społeczeństwie bardzo paternalistycznym. A jej książka wierszy o Powstaniu Warszawskim powinna być postawiona na równi z "Pamiętnikiem" Białoszewskiego.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Jerzy Illg (PR, 2001) 6:04

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Witkacy

- Istniał u Witkacego głęboki fatalizm. Patrzył na cywilizację europejską jak na cywilizację już w dekadencji. Cała jego teoria sztuki nowoczesnej opierała się na tym, że twórcy przeszłości mieli harmonijny obraz świata. W XX wieku jednak nie można, jak twierdził, tworzyć takiej sztuki.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Jacek Kalabiński (RWE) 3:39

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Życie

- Moje życie osobiste było bardzo trudne często i tragiczne. Mam poczucie radykalnej różnicy między tym, jak przeżywam moje życie, a zewnętrzną sławą. Czy chciałbym przeżyć je inaczej? Prawdopodobnie, ale mleko rozlane, trzeba to życie zaakceptować.

Posłuchaj

Z Czesławem Miłoszem rozmawia Hanna Balicka (PR) 1:54

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

jp