Aktywność słońca sprzed 1200 lat rzuca światło na morską ekspansję Wikingów

Powiązany Artykuł

Wikingowie pojawili się w Ameryce Północnej dokładnie tysiąc lat temu

Przełomowe wyniki badań badacze z Centre for Urban Network Evolutions przy Duńskiej Narodowej Fundacji Badawczej na Uniwersytecie w Aarhus (UrbNet) opublikowali w czasopiśmie "Nature". Korzystając z najnowszej wiedzy na temat przeszłej aktywności Słońca, określili z dokładnością do 10 lat moment przybycia do Skandynawii paciorków z Bliskiego Wschodu.

Radiowęgiel w służbie historii

Zaczęto od wykopalisk w Ribe, jednym z głównych miast handlowych Skandynawii w epoce wikingów. Prace archeologiczne przeprowadzono we współpracy z Muzeum Południowo-Zachodniej Jutlandii w ramach projektu Northern Emporium finansowanego przez Fundację Carlsberga. Wykopaliska były wstępem do projektu badawczego, w ramach którego udało się ustalić dokładną kolejność przybywania przedmiotów z różnych zakątków świata na targ w Ribe i zrekonstruować powstawanie rozległej sieci powiązań handlowych w epoce Wikingów z Norwegią, Europą Zachodnią i Bliskim Wschodem. Chronologię odtworzono dzięki pionierskiemu wykorzystaniu nowych metod datowania radiowęglowego.

Do niedawna sposób określania wieku próbek za pomocą radioaktywnego izotopu węgla ¹⁴C (radiowęgla) był mało precyzyjny - zakresy czasowe wyznaczane dzięki tej metodzie były bardzo szerokie, co w przypadku niektórych wydarzeń mogło mieć kluczowe znaczenie dla interpretacji historycznych.- Ostatnio jednak odkryto, że pewne zdarzenia związane z cząstkami słonecznymi, znane również jako zdarzenia Miyake, powodują gwałtowne skoki w atmosferycznym radiowęglu w ciągu jednego roku. Nazwano je na cześć japońskiej badaczki Fusy Miyake, która jako pierwsza zidentyfikowała je w 2012 roku. Gdy ślady tych skoków rozpoznajemy w poszczególnych zapisach, takich jak słoje drzew, margines niepewności staje się dla nas o wiele mniejszy - powiedziała główna autorka badań Bente Philippsen.

Zdarzenia Miyake są niezwykle rzadkie, dzięki czemu naukowcom udało się opracować nową, ulepszoną krzywą kalibracji w datowaniu radiowęglowym. W przypadku paciorków odnalezionych w Ribe skupiono się na zdarzeniu Miyake z 775 roku zidentyfikowanym w jednej z warstw podłogi wikińskiego targu. Dzięki temu możliwe było bardzo precyzyjne określenie wieku warstw znajdujących się poniżej oraz powyżej tego poziomu. W sumie ustalono 140 dat radiowęglowych.

REKLAMA

To nie paciorki natchnęły Wikingów

- Zgodnie z wynikami badań ekspansja afro-eurazjatyckich sieci handlowych, której skutkiem było przybyciem dużej liczby paciorków z Bliskiego Wschodu, może być datowana w Ribe na około 790 rok naszej ery (margines błędu wynowi 10 lat), co zbiega się z początkiem epoki Wikingów. Tymczasem import morski z Norwegii pojawiał się już w 750 roku naszej ery - zauważył profesor Søren Sindbæk, członek zespołu badawczego UrbNet.

Twe wyniki są przełomowe, podważają bowiem akceptowane do tej pory wyjaśnienie ekspansji morskiej w epoce Wikingów. Według tej interpretacji impulsem dla rozwoju skandynawskiej żegluga był właśnie handel z Bliskim Wschodem poprzez Rosję. Teraz okazało się, że sieci morskie i dalekomorski handel istniały dekady wcześniej, zaś nasilenie kontaktów z Bliskiego Wschodu wpłynęło po prostu na dalszą ekspansję, nie zaś dopiero na jej początek.

- Znacznie dokładniejsze datowanie powstawania kontaktów handlowych może nie tylko pomóc opisać Ribe z epoki Wikingów w sposób, który będzie miał ogromną wartość dla naukowców, lecz także może wpłynąć na zupełnie nowe spojrzenie opinii publicznej - powiedział Claus Feveile, kurator Muzeum Południowo-Zachodniej Jutlandii.

***

REKLAMA

School of Culture and Society, Aarhus University / mc