Millenium kontra Tysiąclecie. Jak władze PRL przegrały walkę o rząd dusz
Gdy 58 lat temu prymas Polski, kardynał Stefan Wyszyński zainaugurował kościelne uroczystości jubileuszowe Millenium Chrztu Polski, I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka rozpoczął obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego. Władze komunistyczne robiły wszystko, by przeciwstawić się religijnemu charakterowi ważnej dla narodu rocznicy.
Bartłomiej Makowski
2025-04-14, 06:30
Planowanie państwowych obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego władze PRL rozpoczęły już sześć lat wcześniej. Rocznica miała być okazją do wydania wojny Kościołowi. O jedność podczas obchodów milenijnych apelował w styczniu 1966 roku Jerzy Turowicz, redaktor "Tygodnika Powszechnego". Jego wezwanie spotkało się z ostrą reakcją I sekretarza KC PZPR, Władysława Gomułki.
- Sprawa w tym, że Kościół, episkopat, przeciwstawia chrzest Polsce Ludowej! - grzmiał w odpowiedzi z mównicy przywódca partyjny.
I sekretarz krytykował słowa prymasa Stefana Wyszyńskiego o roli Polski jako przedmurza chrześcijaństwa, uznając je za antyradzieckie.
- Stanęły naprzeciwko siebie dwie tradycje, które w 1966 roku trywialnie się upolityczniły. Oto jest tradycja wiary chrześcijańskiej społeczeństwa, przeciwko niej próbuje się przeciwstawić innego typu tradycję, czyli tradycję państwową - wyjaśniał prof. Wiesław Władyka w audycji Sławomira Szofa. - Pouczające jest porównanie dwóch kultur językowych i sposobów mówienia do społeczeństwa, to były dwa różne światy.
REKLAMA
Powiązany Artykuł
Prymas Stefan Wyszyński- zobacz serwis specjalny
Porównania można dokonać, wsłuchując się w archiwalne nagrania Polskiego Radia z Gniezna i Poznania. Zachowały się nagrania Władysława Gomułki oraz unikatowe, niewyemitowane wówczas nagranie mszy milenijnej.
Posłuchaj
Podczas wydarzeń związanych z państwowymi obchodami podkreślano słowiański charakter Polski i kreowano pogląd o wiecznym zagrożeniu czyhającym ze strony Niemiec. Akcentowany był socjalistyczny charakter państwa, który władze przedstawiały jako największy sukces w trwającej 1000 lat historii kraju. Za wielkie osiągnięcie władze komunistyczne uznały program "Tysiąc szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego", w ramach którego wybudowano 1417 placówek.
- Dokonywała się wielka manipulacja interpretacyjna, która zawsze w polityce jest potrzebna, niemniej przyjmowała ona postać karykatury - oceniał w 1991 roku państwowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego prof. Wiesław Władyka.
Kulminacją państwowych obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego były uroczystości 22 lipca w Warszawie. Połączono je z rocznicą ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Władze zorganizowały wówczas defiladę wojskową, która przeszła ulicami Warszawy.
REKLAMA
Posłuchaj
Jednocześnie komunistyczni decydenci Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej starali się umniejszać znaczenie obchodów kościelnych. Zgody na przyjazd do kraju nie otrzymał papież Paweł VI. Dochodziło do ataków milicji i ZOMO na wiernych, a nawet do aresztowania kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, by zablokować jego peregrynację. Te starania spełzły na niczym. W uroczystościach kościelnych z okazji Millenium Chrztu Polski, w tym we mszy, która odbyła się 3 maja na Jasnej Górze, brały udział tysiące osób w całym kraju. Ludzie opowiedzieli się po stronie Kościoła.
Źródło: Polskie Radio
REKLAMA