Prof. Zajkowska: Konopnicka stworzyła nowy typ pisarstwa dla dzieci

W tym roku obchodziliśmy 180. rocznicę urodzin Marii Konopnickiej, zaś Sejm ustanowił rok 2022 rokiem poetki. O twórczości autorki, jej postaci, jej historii i jej wpływie na historię Polski mówiła w Polskim Radiu 24 prof. Joanna Zajkowska.

Maria Konopnicka "niepełna i przykrojona"

Rozmówczyni Krzysztofa Wołodźki zaczęła od odniesienia się do uzasadnienia sejmowej uchwały o ustanowieniu roku 2022 rokiem Marii Konopnickiej. Jak podkreśliła, rozumie, że "formułki jubileuszowe są bardzo sztampowe", jednak laudacja, którą autorzy sejmowej uchwały zamieścili w jej uzasadnieniu jest "niepełna i przykrojona".

- Konopnicka została w tej laudacji przykrojona do pewnego sposobu widzenia czy mówienia o niej, które pokutuje chyba - przykro to przyznać - od lat 50. XX wieku, które chętnie widziało autorkę "Na jagody" jako piewczynię polskości, co oczywiście gwarantowała jej Rota z muzyką Nowowiejskiego, jak wiemy, funkcjonowało to w wielu momentach polskiej historii jako hymn, ale też mówiono o jej wrażliwości, realizmie. Z tego, co zacytowano, to chyba tylko brak mi jeszcze stwierdzenia o "wrażliwości epoki na niedolę chłopstwa i nędzę proletariatu", że tak powiem językiem z dawnej epoki - mówiła prof. Joanna Zajkowska.

"Była znacznie bardziej skomplikowana"

Jak wyjaśniła, określenia te wszystkie są prawdziwe, jednak postać pisarki jest "znacznie bardziej skomplikowana". Rozmówczyni PR24 zacytowała "swoistą autodefinicję" Marii Konopnickiej, którą ta zamieściła w - zdaniem prof. Zajkowskiej - bardzo zapomnianym i niechętnie nawet przez studentów czytanego poematu dygresyjnego "Imagina" z lat 80. XIX wieku. Konopnicka tak o sobie pisała: "Znana? Kto znał mnie? Ani ja wasza, ani ja wam znana, wszystkim ja obca jestem na tym świecie".

- Zresztą już współcześni Konopnickiej formułowali takie opinie - żeby przypomnieć wątpliwości krakowskiego księdza Pawlickiego, który w recenzji z 1888 roku odnotował, że o Konopnickiej to w sumie nie wiadomo, "czy to pozytywistka, ateistka, materialistka, socjalistka czy konserwatystka". I pragnę podkreślić, że w tym stwierdzeniu tylko jeden epitet to komplement w ustach księdza Pawlickiego - podkreśliła prof. Joanna Zajkowska.

Twórczość dziecięca Konopnickiej"

Gość audycji "Ideo-pop" zauważyła także, że nie można pomijać twórczości dla dzieci w dorobku Marii Konopnickiej, bo jest ona ogromnie ważna. I to - podkreśliła - z wielu powodów.

- Badacze literatury dziecięcej, szczególnie poezji dziecięcej, wręcz od Konopnickiej datują nowy sposób czy nowy typ pisarstwa dla dzieci. Historia Konopnickiej z pisaniem dla dzieci zaczęła się w 84. roku, kiedy wydała w takim zbiorku redagowanym przez Orzeszkową "Światełko", wydała krótką nowelkę "Jak się dzieci w Bronowie z Rozalią bawiły". I tam już dowiodła, że ma dużą wrażliwość i swoiste "ucho" do dziecięcej psychologii, do tego świata dziecięcych zabaw - wyjaśniła prof. Zajkowska.

Dodała, że faktyczna przygoda Marii Konopnickiej z pisarstwem dla dzieci zaczęła się już konkretnie w 1888 roku, kiedy zwrócił się do niej warszawski wydawca Michał Arct, pragnący wydawać "porządne publikacje dla dzieci", które miały być dobrym zastępstwem dla powszechnych wówczas "dość nędznych tłumaczeń literatury europejskiej" z ładnymi obrazkami, ale mniej istotną treścią.

• Tomasz Makowski: Kochanowski i Konopnicka wytrzymują próbę czasu
• "Morze" wg Konopnickiej. Premierowe słuchowisko w Jedynce [POSŁUCHAJ]

Więcej w nagraniu.

Posłuchaj

Prof. Joanna Zajkowska o życiu, twórczości i działalności Marii Konopnickiej ("Ideo-pop" / PR24) 24:27

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

* * *

Audycja: "Ideo-pop"
Prowadzi: Krzysztof Wołodźko
Gość: dr hab. Joanna Zajkowska (prof. UKSW, kierownik Zakładu Badań nad Literaturą dla Dzieci i Młodzieży)
Data emisji: 25.06.2022
Godzina emisji: 20.33

PR24/jmo