Maria Gorczyńska, wybitna aktorka dramatyczna i radiowa

Była też dyrektorem znanego teatru w Warszawie, którym był Teatr Klasyczny, obecnie Współczesny. Zapisała się również niezrównanymi interpretacjami ról w Teatrze Polskiego Radia. Dość powiedzieć, że podczas II wojny była także żołnierzem Armii Krajowej, a podczas Powstania Warszawskiego - łączniczką. Aktorka odeszła pod koniec czerwca 1959 roku w Warszawie i pochowana została n warszawskich Powązkach.

Gra "pełna wyrazu"

To nauka w warszawskiej Szkole Dramatycznej, zaraz po przeniesieniu się z Lublina do Warszawy w 1920 roku, była kamieniem milowym w jej życiu. Jeszcze jako studentka zagrała na wielkiej scenie Teatru Polskiego, a jej debiutancką rolą była Zosia w "Weselu" Stanisława Wyspiańskiego. Po ukończeniu szkoły zabiegały o nią znane teatry, między innymi Teatr Narodowy, Teatr Nowy, sceny Lublina i Łodzi oraz sceny TKKT, czyli Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej, które miało w Warszawie aż pięć miejskich teatrów. Wszędzie, gdzie się pojawiła publiczność oklaskiwała ją gorącymi brawami, bo i gra jej była "pełna wyrazu".

Portal Encyklopedia Teatru Polskiego tak opisuje jej liczne role dramatyczne i reakcje krytyki literackiej na nie: "Z początku grała wyłącznie młode arywistki, usamodzielniające się panny (np. Ma­rysia- "Panienka z dansingu") i "kobiety-samiczki" we współczesnej komedii obyczajowej. W rolach tych nie stworzyła własnego stylu, ale grała je z większą dosadnością i agresywnością niż inne aktorki jej pokolenia - akcentowała "podświadomy głód życia" jako motor emancypacji czy powikłań erotycznych. (Do­strzegł to i aprobował J. Lorentowicz; raziło to Boya: "P. Gorczyńska jest niebezpieczną wykonawczynią ról trywialnych dziewczyn, zawsze im coś dołoży z własnej pilności" - pisał o roli Miry w komedii "Życie jest skomplikowane")".

Role dramatyczne

Krytycy zwracają również uwagę, że jej umiejętności gry scenicznej nabrały znacznie większego wyrazu dopiero w rolach dramatycznych. Encyklopedia Teatru taką cezurę stawia w roli z 1930 roku: "Pierwszym wielkim jej sukcesem była w 1930 rola Hani ("Głupi Jakub"). Z uznaniem krytyki spotkały się role Zuzanny ("Don Juan" T. Rittnera), Maji ("Lato"), Renaty ("Niedobra miłość"), Caesonii ("Kaligula" K.H. Rostworowskiego), Lady Milford ("Intryga i miłość"). Upamiętniły się także jej kreacje "wielkich miłośnic" ze sztuk M. Jasnorzewskiej-Pawlikowskiej: Nola ("Zalotnicy niebiescy"), Malwa ("Dowód osobisty"), Ruta ("Egipska pszenica")."

REKLAMA

Ta kariera teatralna miała swoje odbicie również w przedwojennym filmie, w którym zatrudniana była głównie do ról amantek. To zapewne ze względu na nieprzeciętną urodę i prezencję. Zagrała w takich filmach, jak: "O czym się nie mówi", "Trędowata", "Mogiła nieznanego żołnierza", "Ziemia obiecana", "Przedwiośnie", "Pieśniarz Warszawy", "Co mój mąż robi w nocy?", "Moi rodzice rozwodzą się" czy "Ostatnia brygada".

"Odmiany uczuć"

Po wojnie zagrała tak naprawdę tylko w jednym filmie i był to "Młodość Chopina" - film z drugiej połowy 1951 roku. Występowała za to w Teatrze Polskiego Radia, gdzie ceniono ją za wybitną wręcz umiejętność deklamacji. Jej cechy gry aktorskiej pośmiertnie opisał Jerzy Macierakowski, znany człowiek teatru: "Potrafiła zawsze odnajdywać dla kreowanych postaci akcenty prawdziwie ludzkie, brzmiące równie szczerze i przekonywająco w rolach farsowych nawet; a przenikliwie i zawsze prawdziwie obrazując uczucia najbardziej różnych odmian współczesnej kobiety".

Podczas wojny pracowała jako kelnerka w znanej kawiarni "U Aktorek", gdzie ogniskowało się życie podziemia warszawskiego podziemia. Była też żołnierzem Armii Krajowej i jako łączniczka brała udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie zaś prowadziła jako dyrektor warszawski Teatr Klasyczny, ale też występowała w Polskim Radiu. Warto pamiętać tę wybitną aktorkę i odszukać fragmenty jej ról w wielkim archiwum Internetu.

PP

REKLAMA