"Historyk powinien być nonkonformistą". 76 lat temu urodził się prof. Paweł Wieczorkiewicz
2 lipca 1948 roku urodził się Paweł Wieczorkiewicz, historyk, sowietolog i marynista, pracownik naukowy Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca Akademii Humanistycznej w Pułtusku.
2024-07-02, 05:45
Będąc znawcą Związku Radzieckiego, który konsekwentnie nazywał sowieckim, przeciwstawiał się usprawiedliwianiu komunizmu. Armię Czerwoną uznawał za okupacyjną, a zbrodnie komunistyczne zrównywał z nazistowskimi. Publicznie przyznawał, że nie pogodził się ze stratą przez Polskę Lwowa i Wilna. Zmarł w 2009 roku.
Pod prąd
W jednym z wywiadów powiedział, że "historyk, humanista, intelektualista powinien być w pierwszej kolejności nonkonformistą". On sam był znany z odważnych pytań i śmiałych tez, które powodowały, że stał się postacią kontrowersyjną i wzbudzającą emocje. Jednak nawet adwersarze profesora doceniali jego erudycję i umiejętność dyskusji. Wiedzę czerpał nie tylko z dokumentów. Szczególnie cenił źródła narracyjne - wspomnienia, pamiętniki, relacje, nagrania czy filmy. Swoich studentów nakłaniał do szukania świadków i rejestrowania ich relacji.
Znany z obalania utartego sposobu myślenia, Paweł Wieczorkiewicz głośno pytał między innymi o to, czy w 1939 roku Polska zbyt pochopnie nie odrzuciła wojskowo-politycznego sojuszu z III Rzeszą przeciwko Związkowi Sowieckiemu. Przyznawał, że oznaczałoby to zgodę na niemieckie żądania.
Posłuchaj
REKLAMA
Historyk znany był z krytycznej opinii na temat polityki prowadzonej przez generała Władysława Sikorskiego, ostro krytykował też marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego za niepodjęcie walki z sowietami we wrześniu 1939 roku. Uważał, że w czasie II wojny światowej w polskiej polityce zabrakło postaci wybitnych.
Posłuchaj
Profesor Paweł Wieczorkiewicz przedstawiał niepopularne spojrzenie na Powstanie Warszawskie, które określał jako "zbrodnię". Uważał, że dzień zwycięstwa nad III Rzeszą Polska powinna obchodzić z zadumą.
Posłuchaj
REKLAMA
Historia na nowo
Badacz opowiadał się za lustracją i dekomunizacją. Uważał, że całą historię najnowszą Polski należy napisać ponownie, ale wyrastający mentalnie z PRL historycy nie są w stanie tego zrobić. Podkreślał, że bez znajomości własnej historii naród traci znaczenie. Dlatego, kiedy w 2002 roku posłowie znacząco obniżyli budżet Instytutu Pamięci Narodowej, krytykował tę decyzję.
Posłuchaj
O historii profesor Wieczorkiewicz mówił barwnie i interesująco, co sprawiało, że był często zapraszany do mediów. W Polskim Radiu przygotował 86 audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej" składających się na historię Związku Sowieckiego. Uchodził za znakomitego pedagoga. Jego wykłady i seminaria cieszyły się ogromną popularnością, dla studentów był autorytetem. Jeden z jego uczniów, historyk Wojciech Markert, wspominał w Polskim Radiu zajęcia z profesorem.
Posłuchaj
REKLAMA
Paweł Wieczorkiewicz jest autorem dwutomowej "Historii wojen morskich", a także między innymi książek "Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej na tle sytuacji europejskiej w latach 1918-1939" , "Kampania 1939 roku" czy "Łańcuch śmierci: czystka w Armii Czerwonej 1937-1939". Prywatnie był miłośnikiem jamników i komputerowych gier strategicznych. Z pasją składał modele samolotów.
Zmarł 23 marca 2009 roku z powodu choroby nowotworowej. Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w imieniu prezydenta Lecha Kaczyńskiego żegnał go wiceszef kancelarii Władysław Stasiak (zm. 2010).
Posłuchaj
W 2009 roku prezydent Lech Kaczyński uhonorował Pawła Wieczorkiewicza Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
REKLAMA
IAR/mc
REKLAMA