Kontrowersje, skandale, fala krytyki. Zagraniczny kapitał nie zawsze sprzyja interesom państwa
W latach po transformacji ustrojowej procesowi prywatyzacji i reprywatyzacji nieruchomości oraz instytucji finansowych często towarzyszyły w Polsce kontrowersje i skandale. W sektorze bankowym również pojawiły się przypadki, które budziły wątpliwości i wywoływały krytykę. Przypominamy historię prywatyzacji polskich banków.
2023-08-22, 07:35
Upadek komunizmu w Polsce w 1989 roku otworzył drzwi do gospodarki rynkowej i liberalizacji. W tym okresie powołano Narodowy Bank Polski (NBP) jako centralny bank i przeprowadzono reformy systemu bankowego, w tym utworzono komercyjne banki państwowe.
Lata 90. - Pierwsze etapy prywatyzacji
W początkowych latach transformacji wiele banków państwowych przeszło proces restrukturyzacji i konwersji w instytucje komercyjne. Proces prywatyzacji rozpoczął się w połowie lat 90., a pierwszymi bankami, które przeszły prywatyzację, były Bank Handlowy w Warszawie oraz Bank Przemysłowo-Handlowy. W 1999 roku BPH BP został przejęty przez bank holenderski - ING Group.
W 2005 roku został ujawniony skandal związany z prywatyzacją Banku Handlowego w Warszawie. Drogą procesu reprywatyzacyjnego w 1999 roku bank trafił w ręce brytyjskiego przedsiębiorcy Louisa Cochrane'a, który następnie przeprowadził kontrowersyjne operacje finansowe i sprzedał bank innym podmiotom. Sprawa wywołała falę krytyki wobec ówczesnych regulacji i mechanizmów nadzoru.
Kraj pochodzenia kapitału w polskich bankach. Źródło: KNF Lata 2000-2010 - Fala prywatyzacji
W ciągu tego dziesięciolecia kolejne banki państwowe były stopniowo sprzedawane sektorowi prywatnemu. Przykłady to Bank Zachodni WBK, który został przejęty przez Santander w 2001 roku, oraz Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski (PKO BP), który przeszedł częściową prywatyzację poprzez debiut giełdowy w 2004 roku.
REKLAMA
Bank Zachodni WBK (BZ WBK) to polski bank, który powstał w 2001 roku w wyniku fuzji Banku Zachodniego SA i Wielkopolskiego Banku Kredytowego SA. W 1999 roku Allied Irish Banks (AIB) nabył 80 proc. udziałów w Banku Zachodnim. W 2010 r. Banco Santander nabył udziały AIB w BZ WBK za 3,1 mld euro. Bank jest obecnie częścią Grupy Santander i działa pod nazwą Santander Bank Polska.
Posłuchaj
Lata 2010-2015 - Ostatnie prywatyzacje
W ciągu tego okresu rząd polski kontynuował proces prywatyzacji banków. Przykładem jest Alior Bank, który został przejęty przez grupę PZU w 2012 roku. W 2014 roku Narodowy Bank Polski zakończył proces prywatyzacji PKO BP, a rząd ogłosił, że większościowy pakiet akcji tej instytucji nie będzie już dłużej sprzedawany.
Do 2015 roku zakończono większość procesów prywatyzacyjnych w sektorze bankowym. Niektóre z prywatyzowanych banków, takie jak Santander Polska (dawny BZ WBK) czy ING Bank Śląski, kontynuują swoją działalność jako ważni gracze na rynku finansowym.
W wyniku procesu prywatyzacji polskie banki stały się częścią międzynarodowych grup finansowych, co przyczyniło się do modernizacji i dostosowania sektora bankowego do standardów międzynarodowych. Jednakże proces ten nie obył się bez kontrowersji ani wyzwań, a kwestie związane z wpływem prywatyzacji na strukturę gospodarczą oraz kwestie społeczne były często omawiane w debatach publicznych.
REKLAMA
Struktura sektora bankowego. Źródło: KNF Wpływ na gospodarkę
Prywatyzacja banków w Polsce miała wiele pozytywnych skutków, takich jak modernizacja sektora finansowego, zwiększenie konkurencji i poprawa efektywności operacyjnej. Jednakże można wskazać również pewne negatywne aspekty w kontekście prywatyzacji banków.
Koncentracja władzy i ryzyka. Prywatyzacja doprowadziła do powstania kilku dużych, międzynarodowych grup bankowych dominujących na rynku. Ta "koncentracja mocy" może sprawić, że skutki problemów finansowych jednego z tych dużych graczy będą dla gospodarki znacznie bardziej poważne.
Ograniczenie dostępu do kredytu dla małych firm. Po prywatyzacji banki często skupiają się na zyskowności i optymalizacji portfela kredytowego. W efekcie małe i średnie przedsiębiorstwa, które mogą być bardziej ryzykowne lub wymagać dłuższego okresu spłaty kredytów, mogą napotykać trudności w uzyskaniu finansowania.
Posłuchaj
Wpływ na stabilność finansową. Prywatyzacja może wpłynąć na podejmowanie bardziej ryzykownych działań przez instytucje finansowe, dążące do osiągnięcia wyższych zysków przez swoich akcjonariuszy. To z kolei może zwiększyć ryzyko wystąpienia kryzysu finansowego, który może przenieść się na całą gospodarkę.
REKLAMA
Ucieczka kapitału zagranicznego: Czasami po prywatyzacji banki zagraniczne mogą podjąć decyzję o przeniesieniu części zysków i kapitału za granicę. To może osłabiać zdolność krajowej gospodarki do retencji kapitału i inwestycji.
PolskieRadio24.pl/ IAR/ mib
REKLAMA