Wojna na Ukrainie a wsparcie uchodźców w Polsce. Szybka i kompleksowa pomoc

Prezydent Andrzej Duda już na początku marca podpisał ustawę, ktore regulowała m.in. kwestie związane z legalnością pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce, a także udzielaną im pomocą. Zapisy były później nowelizowane m.in. o zapisy dotyczące usprawnienia rejestracji obywateli Ukrainy w systemie PESEL, a także bezpłatnego dostępu do służby zdrowia. Dla uchodźców istotne było również to, że zmiany w prawie działały wstecz, czyli od 24 lutego, czyli dnia ataku Rosji na Ukrainę. 

Prezydent podpisał także niedawno ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy, która m.in. przedłuża legalności pobytu ukraińskich uchodźców wojennych do 30 czerwca 2024 r. Jest to istotne przy ustalaniu wypłat świadczeń np. 800 plus. 

Numery PESEL dla Ukraińców

Wraz z wybuchem wojny w Ukrainie, rząd, aby przyspieszyć pomoc dla uchodźców postanowił przydzielić wszystkich chętnym Ukraińcom numery PESEL. Już w pierwszych miesiącach wojny przydzielono ponad 900 tysięcy numerów. Ułatwiło to późniejsze staranie się uchodźców o dalsze wsparcie czy pomoc w lokalnych urzędach.

Według danych Rzecznika Praw Dziecka pod koniec grudnia 2023 r. 956 633 osoby z Ukrainy przebywające w Polsce posiadały aktywny numer PESEL. To przyspieszyło uzyskiwanie przez uchodźców także takich świadczeń jak np. 500 plus, a od stycznia 2024 roku - 800 plus. Uchodźcy mają również prawo do otrzymanie jednorazowej pomocy pieniężnej, a także świadczenie w sysokości 1000 zł z okazji urodzenia dziecka, a także inne. 

REKLAMA

Świadczenie dla dzieci z Ukrainy

Świadczenie 800 plus (wcześniej 500 plus) przysługuje obywatelom Ukrainy, którzy przybyli z tego państwa po 23 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi i uzyskali legalny pobyt w naszym kraju na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.

Po przedłużeniu legalności pobytu ukraińskich uchodźców wojennych do 30 czerwca 2024 r. to również prawo do tego wsparcia dla uchodźców została wydłużona do tego okresu.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podało, że na koniec grudnia 2023 r. 500plus otrzymywało 209,7 tys. dzieci ukraińskich.

Dzieci z Ukrainy w polskich szkołach

Z niedawnego raportu Centrum Edukacji Obywatelskiej wiemy, że tylko 53 proc. dzieci z Ukrainy (czyli ok. 150 tys.) jest poza naszym systemem szkolnym. Według CEO w Polsce przebywa ok. 300 tys. dzieci z Ukrainy. Część dzieci z Ukrainy - według zapewnień samych uchodźców - pobiera lekcje zdalnie w swojej macierzystej szkole zlokalizowanej w Ukrainie.

REKLAMA

Dzieci z Ukrainy uczą się w Polsce we wszystkich rodzajach szkół wraz ze szkołami specjalnymi.

Ukraińcy na rynku pracy

Wśród Ukraińców, którzy uciekli przed wojną, większość stanowią kobiety i dzieci co ma swoje implikacje na rynku pracy. Niemniej warto podkreślić, że wskaźnik zatrudnienia w Polsce uchodźców wojennych w wieku produkcyjnym z Ukrainy wynosi 65 proc. i jest najwyższy wśród państw OECD.

Jak zaznacza Polski Instytut Ekonomiczny ten wskaźnik dla naszego kraju jest znacznie wyższy w porównaniu z innymi sąsiadami Polski - na Litwie wynosi bowiem 53 proc., w Czechach 51 proc., na Słowacji 34 proc., a w Niemczech 18 proc.

"Wynik ten można uznać za duże osiągnięcie, zważywszy na to, że ukraińscy uchodźcy aktywni na polskim rynku pracy reprezentują szerokie spektrum kwalifikacji i doświadczeń zawodowych, co sprawia, że ich integracja zawodowa jest procesem złożonym i zróżnicowanym" - uważają analitycy z PIE.

REKLAMA

Jednocześnie PIE podkreśla, że odsetek uchodźców deklarujących chęć pozostania w Polsce jest zdecydowanie niższy niż w przypadku migrantów sprzed 2022 r. Intencję pozostania na stałe deklaruje 21 proc. uchodźców z Ukrainy i blisko połowa (48 proc.) imigrantów przedwojennych.

Dane o aktywności na rynku pracy w Polsce dostarcza również Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Jak podaje ZUS spośród 1,128 mln zarejestrowanych obcokrajowców, aż 759,4 tys. to Ukraińcy. W tej liczbie zapewne są również osoby, które przybyły do Polski jeszcze przed wojną. Przy okazji warto zauważyć, że drugie miejsce zajęli Białorusini. Na koniec 2023 roku było ich w Polsce według danych ZUS 129,4 tysięcy.

Koszty pomocy uchodźcom

Koszty związane z pobytem uchodźców w naszym kraju są finansowane z budżetu w ramach Funduszu Pomocy. Poprzedni rząd wyliczył koszty na ten rok w wysokości 4,3 mld zł. Jednak według szacunków nowych władz fundusz musi być zwiększony o blisko 1,9 mld zł i to tylko na cztery miesiące. Łącznie daje to kwotę 6,2 mld zł na okres sześciu miesięcy 2024 roku. 

REKLAMA

"Kwota ta jest niezbędna do pokrycia wydatków w okresie od 5 marca do 30 czerwca 2024 r. świadczeń zdrowotnych, świadczeń rodzinnych wypłacanych przez ZUS, pobytu uchodźców w obiektach" - podaje MSWiA w uzasadnieniu do ustawy.

• Pomoc dla uchodźców z Ukrainy przedłużona. Jan Grabiec: musimy dokonać przeglądu świadczeń
• Ustawa o pomocy dla obywateli Ukrainy. Jest podpis prezydenta
• Ustawa o pomocy dla uchodźców z Ukrainy. Maria Koc: znacznie ułatwi życie cudzoziemcom w Polsce

PR24.pl/IAR/PAP/mk