John Milton cenzurował sprośną historyjkę o matce króla. Odkryto nieznane zapiski autora "Raju utraconego"

Rozpoznany dzięki grafologii

Egzemplarz "Kroniki" Holinsheda należy do kolekcji Alfreda Knighta znajdującej się w bibliotece publicznej w Phoenix, w USA. Nad starodrukiem pochylił się zespół naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Arizonie, wsparci przez kolegów z Uniwersytetu w Teksasie i Uniwersytetu w Pensylwanii. 

Badacze analizowali odręczne notatki zapisane na marginesach starodruku. Ich uwagę zwrócił nietypowy dla ówczesnej Anglii sposób zapisu litery "e". W adnotacjach autor pisze tę literę konsekwentnie kursywą. Tymczasem w tamtych czasach angielscy autorzy używali epsilonu - ε.

Trop ten skierował naukowców w kierunku postaci Johna Miltona, angielskiego pisarza i poety. Twórca ten w latach 1638–39 podróżował po Włoszech, gdzie prawdopodobnie nabrał zwyczaju używania litery "e". Badacze postanowili porównać uwagi spisane na marginesie "Kroniki" z zapiskami pochodzącymi z dwóch innych książek, o których wiadomo, że spisała je ręka Miltona. Wyniki były jednoznaczne. Podobieństwo wykazywała nie tylko pisownia litery "e", ale także ozdobniki stosowane przy innych literach, charakterystyczny brak łączeń liter oraz zapis cudzysłowów. 

John Milton - pisarz polityczny

REKLAMA

"Kronika" Raphaela Holisheda to dzieło o wartości porównywalnej do "Roczników, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego" Długosza. Opisuje ono dzieje Anglii, Szkocji i Irlandii od czasów starożytnych aż po panowanie królowej Elżbiety I. Wiadomo, że książka służyła Wiliamowi Szekspirowi jako źródło m.in. podczas pisania "Makbeta". 

Milton, jako purytanin, był przeciwnikiem króla Karola I. Monarcha, z uwagi na toczące się rozmowy dotyczące jego ślubu z francuską księżniczką i  wprowadzenie zmian w liturgii anglikańskiej, był podejrzewany o zamiary przywrócenia katolicyzmu w państwie. Parlament był zdominowany przez purytanów, z którymi Karol nie mógł dojść do porozumienia. W efekcie rozwiązał zgromadzenie i usiłował wprowadzić absolutyzm. W efekcie po 11 latach jego rządów wybuchła krwawa wojna domowa. Każda rewolucja potrzebuje podstawy ideologicznej, taką dla angielskiej wojny domowej przygotował właśnie Milton. Badacze wykazali ponad 100 przykładów w dziełach Miltona, w których autor posiłkował się danymi zaczerpniętymi z "Kroniki" Holisheda - za czołowe należy uznać argumenty, którymi Milton posiłkował się przy uzasadnieniu wyroku śmierci na królu Karolu I. 

• John Milton. Umysł i pióro rewolucji angielskiej
• Wokół "Raju utraconego" Johna Miltona
• Tragiczna historia Karola I Stuarta. Pierwszy europejski władca obalony przez poddanych
• Karol. Najbardziej pechowe imię brytyjskich władców

Choć, jak podkreślają badacze, Milton był przeciwnikiem cenzury, to sam nie powstrzymał się przed dokonaniem znacznego przekreślenia w dziele Holisheda. Poeta i pisarz kierował się swoją purytańską pruderią i przekreślił całą kartę, na której zapisana była nieprzyzwoita anegdota o matce króla Wilhelma Zdobywcy - Arlecie (Herlevie).

REKLAMA

Ustęp w "Kronice" brzmiał mniej więcej tak: "Zauważona podczas tańca przez Roberta I z Normandii (ojciec Wilhelma - przyp. bm) i wezwana do łóżka, Arlete nie pozwoliła mu na podniesienie fartucha i zamiast tego rozdarła go sama od góry do dołu, wyjaśniając, że byłoby nieskromne, gdyby stój służki przylegał do ust jej władcy".

Milton, wyraźnie zgorszony historią, dopisał na marginesie uwagę, że uważa ją za niestosowną i godną historyjek przekazywanych przez ulicznego handlarza. 

Autorzy badania przedstawili jego wyniki w czasopiśmie "Times Literary Suplement".

EurekAlert!/bm

REKLAMA